St. Paul, Minnesota (VS) – Een van de belangrijkste internationale prijzen voor neurowetenschappelijk onderzoek is toegekend aan de Duitse hoogleraar Christian Haass en aan Bart De Strooper, hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven.


De uitreiking van de Potamkinprijs vindt plaats op 16 april. Haass en De Strooper, werkzaam in respectievelijk München en Leuven, krijgen de prijs voor hun baanbrekende onderzoek aan de oorzaak van de ziekte van Alzheimer.
Aan de Potamkinprijs is een bedrag van honderdduizend dollar verbonden. De prijs is ingesteld door de familie Potamkin, die een keten van autodealers bezit. De familie stelde de prijs in 1987 in, ter nagedachtenis aan Luba Potamkin, bij wie in 1978 de ziekte van Alzheimer werd vastgesteld.
De Potamkinprijs is uitgegroeid tot een van de belangrijkste prijzen op neurowetenschappelijk gebied. Stanley Prusiner, winnaar van de Nobelprijs voor geneeskunde in 1997, won de Potamkinprijs in 1991.

Zowel Haass en de Strooper onderzochten biologische processen die ten grondslag liggen aan Alzheimer, en probeerden te begrijpen hoe moleculaire mutaties de ziekte doen ontstaan. Ze hebben beiden nieuwe klinische onderzoeksmethoden ontwikkeld die de weg banen voor verder begrip van de ziekte.

Tikkende tijdbommen
Bart De Strooper was de eerste die een direct verband legde tussen bepaalde genmutaties en de ziekte van Alzheimer. Vervolgens richtte hij zijn aandacht op het ophelderen van de relatie tussen deze belangrijke genetische veranderingen en de ziekte, en op manieren waarop dit proces van neurale degeneratie kan worden voorkomen of ongedaan worden gemaakt. Zijn onderzoek droeg eraan bij om nieuwe biologische doelen in de hersenen vast te stellen die een geschikt aangrijpingspunt zijn voor een therapeutische behandeling.

Haass wijdde zijn onderzoek aan het begrip van de keten van biologische gebeurtenissen die leiden tot de productie van ziekmakende chemische verbindingen in de hersenen en het centrale zenuwstelsel. Hij helderde daarbij eiwitachtige structuren op – die hij omschreef als tikkende tijdbommen in een ieder van ons – heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het wetenschappelijk onderzoek gericht op de ontwikkeling van behandelingen die de opstapeling van gemuteerde eiwitten in de hersenen van Alzheimerpatiënten voorkomen.

Erick Vermeulen