Tienduizenden jaren geleden staken mensen de zee over van Taiwan naar de Riukiu-eilanden ten zuidwesten van Japan. Nieuw onderzoek lijkt aan te tonen dat onze soortgenoten uit de steentijd dit bewust deden, ondanks dat de eilanden te ver weg liggen om ze te kunnen zien vanaf de Taiwanese kust.
Archeologische vindplaatsen op verschillende van de Riukiu-eilanden suggereren dat mensen de eilandengroep zo’n 30.000 tot 35.000 jaar geleden bereikten. Antropoloog Yosuke Kaifu en zijn collega’s van de Universiteit van Tokyo vermoeden dat de deze mensen hier terechtkwamen door vanaf Taiwan in noordoostelijke richting te reizen.
Aan den lijve
Ans Hekkenberg zoekt naar manieren om iets dat lastig is om voor te stellen te vertalen naar iets dat je letterlijk aan den lijve ondervindt.
Sterke stroming
Deze route bestond uit het oversteken van stukken oceaan van tientallen tot honderden kilometers lang, waarbij de reizigers van eiland naar eiland gingen. De onderzoekers probeerden eerder al enkele van deze overtochten na te bootsen. Hierbij maakten ze gebruik van vlotten van bamboe, die mensen uit de steentijd mogelijk ook bouwden.
Het bleef echter onduidelijk of de oversteek in de steentijd met opzet of per ongeluk gebeurde. De Kuroshio, een zeestroom die vanaf het Filipijnse eiland Luzon langs Taiwan en Japan stroomt, speelt een belangrijke rol in dit vraagstuk. Deze zeestroom is een van de sterkste ter wereld en is op sommige plekken wel 100 kilometer breed. ‘Ten oosten van Taiwan is de snelheid van de Kuroshio normaal gesproken 1 tot 2 meter per seconde’, zegt Kaifu.
Tyfoon
De onderzoekers probeerden te achterhalen of mensen de eilanden hebben kunnen bereiken door mee te drijven op deze stroming. Hiertoe onderzochten ze bestaande gegevens van 138 door satellieten gevolgde boeien. Deze waren over de hele wereld in oceanen losgelaten als onderdeel van het Global Drifter-programma. Tussen 1989 en 2017 dreven de 138 boeien in kwestie allemaal langs Taiwan of Luzon.
Kaifu en zijn collega’s ontdekten dat slechts vier van de boeien op enig moment dichter dan 20 kilometer in de buurt van een van de Riukiu-eilanden kwamen. In alle vier de gevallen was dit het gevolg van hevige weersomstandigheden, waaronder een tyfoon.
Niet primitief
Deze vondst suggereert dat de Kuroshio drijvende objecten eerder van de Riukiu-eilanden vandaan laat bewegen dan erheen. Verder neemt men aan dat de stroming al 100.000 jaar onveranderd is. Hierdoor is het aannemelijk dat mensen in de steentijd de Riukiu-eilanden bereikten door het bewust ondernemen van de reis, in plaats van er per ongeluk heen te drijven.
‘We kunnen nu met vertrouwen zeggen dat mensen uit de steentijd opzettelijk koers zetten, zelfs naar een ver, onzichtbaar eiland’, zegt Kaifu. ‘De meeste mensen denken waarschijnlijk dat deze mensen nogal primitief en behoudend waren. Nu zie ik echter iets dat afwijkt van dat algemene beeld.’
