Een kies van een Neanderthaler, gevonden in Noord-Spanje, laat zien dat ook in de prehistorie niet iedereen van groenten hield. Met nieuwe technieken achterhaalden onderzoekers het dieet van deze eenzijdige eter: vlees, en alleen maar vlees.
In Noord-Spanje is een kies gevonden van een Neanderthaler die uitsluitend carnivoor bleek te zijn. Met een nieuwe methode, die variaties van het element zink in het tandglazuur aan het licht brengt, kunnen onderzoekers meer leren over het dieet van uitgestorven menssoorten. Het is eigenlijk vrij simpel: hoe minder zink je aantreft, hoe groter de kans dat het om een carnivoor gaat.
Materiaal van Neanderthalers werd voorheen vooral onderzocht met behulp van verschillende stikstofisotopen, varianten van het stikstofatoom, in collageen, een eiwit dat veel voorkomt in botten. Maar de stikstofmethode vertelt maar een deel van het verhaal. De zinkmethode biedt een aanvullend perspectief.
Manen met embryo’s vergelijken
Weten we meer over Mars dan over onze eigen oceanen? En meer over de maan dan over embryo's? Volgens columnist Yannick Fritschy zijn dit onzinnige ver ...
Nu de zinkmethode succesvol is gebruikt op de gevonden kies, wil de groep internationale wetenschappers ook andere Neanderthalers-overblijfselen onderzoeken. Zo willen ze vaststellen of meer Neanderthalers louter carnivoor waren.
Eén of alle Neanderthalers?
Voor nu is het een te grote stap om te concluderen dat alle Neanderthalers alleen maar vlees aten. Dat zegt Amanda Henry, archeoloog aan de Universiteit Leiden, die niet betrokken was bij dit onderzoek.
Wetenschappers zijn het er nog steeds niet over eens wat Neanderthalers precies aten. Dat ze veel vlees naar binnen werkten, was inmiddels wel duidelijk. ‘Maar het is over het algemeen onwaarschijnlijk dat primaten leven van een dieet dat enkel bomvol proteïnen zit’, zegt Henry. ‘Het zal altijd gepaard gaan met voeding waar meer koolhydraten of vetten inzitten.’ Zo is er ook bewijs van Neanderthalers die plantaardig voedsel in hun eetpatroon verwerkten.
Bovendien moeten we niet uitgaan van ‘hét dieet van de Neanderthaler’, zegt Henry. ‘Dat is problematisch. Vandaag de dag hebben mensen in verschillende gebieden in Europa, zelfs op korte afstanden van elkaar, ook een compleet ander eetpatroon. Ik was laatst nog in Portugal, waar ze echt veel meer zeevruchten eten dan hier in Nederland. Wij zijn weer meer afhankelijk van kaas. Er is daarom weinig reden te geloven dat ze vroeger allemaal hetzelfde dieet hadden.’
Neanderthalers moesten het zelfs doen met wat ze in de omgeving konden vinden, terwijl wij vandaag de dag bijna alles kunnen importeren. ‘Ik zou daarom de focus meer willen zien op hoe de Neanderthalers zich aanpasten op basis van het gebied waarin ze leefden en hoe dat mettertijd veranderde’, aldus Henry.
Onbekend vlees
Helaas geeft zelfs de nieuwe zinktechniek daar niet voldoende informatie over. ‘De reden dat er nog discussie bestaat over wat Neanderthalers allemaal aten, is omdat het analyseren van zink in het tandglazuur je niet vertelt wat ze precies consumeerden. Je ziet alleen de relatieve proporties, van vlees versus niet-vlees’, zegt Henry.
Het soort vlees (paard, mammoet, hert) kunnen de onderzoekers dus ook niet onderscheiden. En van het plantaardige bewijs valt niet te zeggen of het bladeren waren, of dat het om een sappig stuk fruit ging. ‘Het is wel mooi om te zien dat er vooruitgang wordt geboekt’, stelt Henry.
