DEN HAAG – De Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, NWO, heeft vanochtend de SPINOZA-premies toegekend. Theoretisch natuurkundige Carlo Beenakker, technisch natuurkundige René Borst, psychologe Anne Cutler en moleculair-bioloog Ronald Plasterk zijn de gelukkigen, die elk drie miljoen gulden zulen ontvangen. Op de definitieve uitreiking moeten de vier laureaten nog enkele maanden wachten.


In 1995 was de kersverse Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft een van de vier eerste wetenschappers die de SPINOZA-premie ontvingen. Deze prestigieuze premie is de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland. De premie vormt een erkenning voor het toponderzoek dat de winnaars uitvoeren. De commissie die dit jaar uit 35 genomineerden de vier laureaten koos, beschouwt de prijs als aanmoediging voor baanbrekend of belangrijk onderbouwend onderzoek waarvan ze hoopt dat de onderzoekers het met onverminderde creativiteit zullen voortzetten.

Prof dr C.W.J. Beenakker (39) is verbonden aan de Universiteit Leiden. Hij houdt zich bezig met de mesocopische fysica, een jong vakgebied dat de wereld beschrijft op het grensvlak van macroscopische voorwerpen, die we met het oog nog kunnen zien, tot en met moleculen en atomen. Beenakker was niet alleen een pionier op dit gebied, maar heeft ook internationaal belangrijke bijdragen geleverd. Onderwerpen zoals supergeleidende metaalstructuren, gekwantiseerde geleiding en het kwantum-Hall-effect behoren tot de mesoscopische fysica.
Prof dr ir R. de Borst (41) is volgens de NWO-commissie een onderzoeker van wereldformaat. Aan de Technische Universiteit Delft is hij hoogleraar in de toegepaste mechanica. Hij combineert wiskundige modellen met fysische beschrijvingen. Met name wrijving in voorwerpen en scheurvormingen vormen belangrijke aandachtspunten. Zijn onderzoekswerk heeft belangrijke betekenis voor praktische toepassingen, zoals in de betonbouw, tunnelstabiliteit en grondboortechnieken.
Psychologe prof dr E.A. Cutler onderzoekt de menselijke spraakherkenning en -productie, alsmede de rol van klank bij het waarnemen van woorden. Zij is hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en directeur van het in Nijmegen gevestigde Max-Planck-Institut für Psycholinguïstiek. Al het moderne woordsegmenteringsonderzoek op het gebied van de spraakwaarneming gaat terug op ontdekkingen van Cutler en haar collega’s. Met haar team ontdekte ze onder meer dat belangrijke taalspecifieke vaardigheden al in het eerste levensjaar worden verworven, nog voordat een kind betekenisvolle woordherkenning ontwikkelt.
Prof dr R.H.A. Plasterk, hoogleraar in de moleculaire biologie aan de Universiteit van Amsterdam en verbonden aan het Nederlands Kanker Instituut, is de vierde winnaar van een SPINOZA-premie. Zijn onderzoek gaat onder meer over het verhuizen van DNA-volgorden in het genoom van de nematode Caenorhabiditis elegans. Inmiddels is er een mutantenbank gevormd, waarmee de functie van alle 19.000 genen van deze worm kan worden onderzocht. Hij heeft tevens onderzoek uitgevoerd naar het werkingsmechanisme van een eiwit dat bijdraagt aan de inbouw van het aidsvirus in gastheer-DNA en bijgedragen aan de opheldering van de structuur van dat eiwit.
De SPINOZA-premies zijn toegekend op voordracht van de rectores magnifici van de universiteiten, de voorzitters van de afdelingen Letterkunde en Natuurkunde van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, de voorzitter van het Nederlands Forum voor Techniek en Wetenschap, het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren en de voorzitters van de NWO-gebiedsbesturen.