Slaaptekort is niet alleen slecht voor de gezondheid, maar maakt mensen ook minder sociaal, zo stelt Amerikaans onderzoek. Vermoeide proefpersonen waren minder geneigd om medemensen te helpen. ‘Dit kan invloed hebben op een hele samenleving.’
Depressie, diabetes, hoge bloeddruk; gebrek aan slaap wordt in verband gebracht met een flink aantal aandoeningen. Toch reiken de effecten van een slechte nachtrust verder dan ons eigen lichaam, stellen Amerikaanse neurowetenschappers in een nieuwe studie die deze week is verschenen in vakblad Plos Biology. Een reeks onderzoeken wijst erop dat onze bereidheid anderen te hulp te schieten erdoor afneemt.
Het onderzoeksteam ontdekte dat bij slaapgebrek de activiteit afneemt in hersengebieden die betrokken zijn bij zogenoemd prosociaal gedrag, zoals het voelen van empathie. Zij kwamen tot die conclusie na het bestuderen van MRI-scans van de hersenen van 24 vrijwilligers, na acht uur slaap en vervolgens na een nacht zonder slaap.
‘Depressie zit niet alleen in het hoofd, maar in het hele lichaam’
Psychiatrisch epidemioloog Brenda Penninx onderzoekt het verband tussen mentale en lichamelijke gezondheid.
Het deel van het brein dat de behoeftes van medemensen probeert in te schatten, was in het laatste geval duidelijk verzwakt, zegt onderzoeksleider Eti Ben Simon van de Universiteit van Californië in Berkeley, Verenigde Staten. ‘Het is alsof deze delen van de hersenen na te weinig slaap niet meer reageren wanneer we proberen om te gaan met anderen.’
Om erachter te komen waar dat in de praktijk toe leidt, volgden de wetenschappers in een tweede onderzoek een groep van meer dan honderd proefpersonen. Gedurende enkele dagen hielden zij in een dagboek bij hoe goed ze sliepen. Elke ochtend kregen ze daarnaast een vragenlijst voorgeschoteld, die testte in hoeverre zij bereid waren om anderen te helpen, bijvoorbeeld door het openhouden van een liftdeur of het helpen van een gewonde vreemdeling op straat. Die bereidheid bleek af te nemen wanneer iemand de nacht ervoor slechter had geslapen, schrijven de onderzoekers.
Goede doelen
Ze stuitten ook op een mogelijk effect van slaaptekort op grotere schaal in de samenleving, nadat ze een blik hadden geworpen op zo’n drie miljoen donaties die in een periode van vijftien jaar waren gedaan aan goede doelen in de VS. Opvallende conclusie: in de weken na het ingaan van de zomertijd – waardoor de meeste mensen een uur korter slapen – werd tien procent minder geld gedoneerd. In delen van het land waar de zomertijd niet wordt ingevoerd, bleek dit effect afwezig. Opvallend was dat er bij het teruggaan naar wintertijd (wat de meeste mensen een uur extra nachtrust oplevert) geen verschil in donaties bleek op te treden.
‘Zelfs een zeer bescheiden slaaptekort – in dit geval slechts het verlies van één enkel uur nachtrust, gekoppeld aan de zomertijd – heeft een meetbare en echte invloed op onze vrijgevigheid en daarmee hoe we functioneren als een verbonden samenleving’, zegt Ben Simons collega Matthew Walker, die eveneens bij het onderzoek is betrokken.
Geen weggegooide tijd
Volgens de neurowetenschapper ligt dit resultaat in lijn met bevindingen van eerdere studies, die aantoonden dat mensen door slaaptekort meer sociaal geïsoleerd raken. ‘Kijkend naar het grotere plaatje zien we steeds beter dat te weinig nachtrust resulteert in nogal asociale individuen, wat allerlei gevolgen heeft voor hoe wij als sociale soort samenleven. Die wetenschap kan mogelijk inzicht bieden in onze huidige, verdeelde maatschappij.’
Want, zo merken de onderzoekers op, in ontwikkelde landen geeft meer dan de helft van de mensen aan te weinig te slapen gedurende de werkweek. Het is dan ook tijd het idee los te laten dat slapen weggegooide tijd is, meent Ben Simon. ‘Pak de nachtrust die je nodig hebt. Het is de beste vorm van vriendelijkheid die we onszelf, maar ook de mensen om ons heen, kunnen bieden.’
