Is een eiwit aan het oppervlak van cellen de reden waarom het coronavirus vaker dodelijk is bij mensen met diabetes of hartproblemen? Wetenschappers proberen het uit te zoeken.
Onderzoek laat zien dat mensen met hartklachten of diabetes een grotere kans hebben om te sterven als ze het coronavirus krijgen. Ook patiënten met longaandoeningen zoals chronische obstructieve longziekte (COPD) en rokers lopen meer risico, zegt medicus Janice Leung van de Universiteit van British Columbia in Canada.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Nu we het virus beter leren begrijpen, richten wetenschappers zich op een eiwit genaamd ACE2. Het coronavirus hecht zich aan dit receptoreiwit, dat zich op het oppervlak van de cel bevindt, om vervolgens de cel binnen te kunnen dringen. Het eiwit zit op cellen in de neus, longen en darmen.
Meer eiwitten
De hoeveelheid ACE2-eiwitten die je hebt, kan per persoon verschillen. Het is mogelijk dat dit verschil verklaart waarom sommige mensen een grotere kans hebben om te sterven aan covid-19. Toen Leung en haar collega’s naar weefselmonsters uit de longen van proefpersonen keken, vonden ze dat de cellen van rokers en COPD-patiënten meer ACE2 aanmaken. Diabetici lijken ook meer ACE2 te maken.
Dit verklaart mogelijk waarom deze mensen meer kans hebben op een heftige covid-19-infectie, zegt Leung. ‘Als je nog een extra reden nodig had om te stoppen met roken, hier is die dan’, zegt ze. We weten alleen nog niet of het ACE2-niveau écht een effect heeft op coronavirusinfecties.
Langzaam verdwijnen
Het mogelijk verband tussen covid-19-sterfte en diabetes en hart- en vaatziekten, leidt tot zorgen over ACE-remmende medicijnen. Deze medicijnen worden momenteel gebruikt om een hoge bloeddruk, hartfalen en diabetes te behandelen. Ze richten zich op het ACE-enzym – een ander eiwit dat samenwerkt met ACE2 om de bloeddruk te reguleren.
In het Zhongnan-ziekenhuis, onderdeel van de Wuhan-universiteit in China, voerden Yong Xiong en zijn collega’s een onderzoek uit onder 106 covid-19-patiënten. Hieruit bleek dat bij mensen met hartproblemen, diabetes of een hoge bloeddruk het virus minder snel uit het lichaam verdwijnt.
Het team denkt dat de ACE-remmende medicijnen die deze patiënten gebruiken de hoeveelheid ACE2-eiwitten heeft verhoogt. Hierdoor heeft het virus meer mogelijkheden om aan de cel te hechten. Het onderzoek kon echter niet met zekerheid laten zien dat dit het geval is.
Wat weten we, wat weten we niet
Kortom, mogelijk draagt de hoeveelheid ACE2-eiwitten bij aan de ernst van symptomen, en mogelijk heeft het innemen van ACE-remmers een negatief effect. Maar dat is allebei nog onzeker. Het enige dat vaststaat, is dat mensen met bepaalde ziektes een hoger risico lopen op overlijden aan covid-19. Daarnaast hebben deze mensen waarschijnlijk meer ACE2-eiwitten en nemen zij ACE-remmers.
Er is nog geen klinisch onderzoek gedaan dat heeft aangetoond dat het nemen van ACE-remmers het risico op covid-19 vergroot. Daarom adviseren veel organisaties, inclusief de American Heart Association en de European Medicines Agency, om voorgeschreven medicijnen te blijven gebruiken.
Doelwit
Uiteindelijk zou ACE2 een goed doelwit kunnen zijn van covid-19-medicijnen. Die medicijnen kunnen zich richten op het eiwit, en zo de infectie door het virus dwarsbomen.
We weten nu alleen nog niet of het veilig is om de functie van het eiwit te verstoren. Onderzoeken in muizen wijzen erop dat ACE2 een belangrijke rol speelt bij het repareren van beschadigingen in de longen. Het blokkeren van deze functie, kan dus wellicht onbedoeld voorkomen dat longen genezen.
Lekkage
Onderzoekers van het Radboudumc in Nijmegen, onder leiding van infectioloog Frank van de Veerdonk, hebben wel een idee wat de functie van ACE2 is bij longbeschadigingen. ‘ACE2 houdt een stofje genaamd bradykinine onder controle’, zegt Van de Veerdonk. ‘Doordat het coronavirus aan ACE2 hecht, komt er meer bradykinine vrij. Bradykinine zorgt ervoor dat bloedvaten lek raken.’
Deze lekken bevinden zich op de plek van de infectie. De longontsteking die vaak voorkomt bij covid-19 verergert deze lekken nog meer. Dit is een zware belasting voor de longen. Momenteel gebruiken artsen al verschillende ontstekingsremmers om dit tegen te gaan, maar Van de Veerdonk heeft zijn hoop gevestigd op een ander medicijn: Icatibant.
Dit middel remt de effecten van bradykinine, waardoor de lekkage kan verminderen. ‘We zijn bezig om de eerste behandelingen met Icatibant op te zetten’, zegt Van de Veerdonk. ‘Voor elk goed idee moeten onderzoekers eerst bewijs leveren.’
