Vleermuizen hebben een bijzondere manier gevonden om beter te kunnen vliegen: door minder bacteriën mee te zeulen, besparen ze heel wat gewicht. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek. Dat vleermuizen zo weinig bacteriën meedragen, verraste de wetenschappers. Het microbioom van de vleermuis verschilt daarin sterk met dat van nauw verwante soorten.
Darmen zitten vol met bacteriën, die samen het microbioom vormen. Bij mensen en zoogdieren helpen deze bacteriën onder andere met het verteren van eten en het afweren van ziektes. Het microbioom is daarom erg belangrijk voor onze gezondheid.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Nu blijkt dat dit bij vleermuizen niet het geval is: hun microbioom bestaat uit veel minder bacteriën. Dit bespaart gewicht, wat het vliegen makkelijker maakt. ‘Al die bacteriën in je darmen wegen behoorlijk veel. Extra gewicht is niet handig als je vliegt en je je kracht dus al ergens anders voor nodig hebt’, zegt Holly Lutz, bioloog bij de Universiteit van Californië in San Diego, in een persverklaring.
Bibliotheken vol bacteriën
Lutz en haar team onderzochten het microbioom van verschillende diersoorten. In totaal hebben ze van zo’n 900 diersoorten poepmonsters verzameld. Die zijn vervolgens in het lab geanalyseerd: het bacterie-DNA werd eruit gehaald en afgelezen. Van deze gegevens maakte het team vervolgens voor elke diersoort een bibliotheek met de verschillende bacteriën.
Met deze bibliotheken is het microbioom van de dieren in kaart gebracht. Vrijwel alle diersoorten zijn al zo lang verbonden aan hun microbioom, dat het in de evolutie ook duidelijk zichtbaar is: nauw verwante soorten hebben ook een vergelijkbaar microbioom, omdat ze samen zijn geëvolueerd. De vleermuis blijkt daar een uitzondering op te zijn.
Microben niet echt nodig
Vleermuizen zijn nog het meest verwant aan onder andere egels en mollen. Soorten die verwant zijn, hebben in de evolutie een recente gemeenschappelijke voorouder. Vleermuizen hebben een microbioom dat niet lijkt op hun nauw verwante soorten, maar vooral op het microbioom van vogels. De overeenkomst in microbioom zit dit keer niet in een gemeenschappelijke voorouder, maar in een vergelijkbare leefstijl.
Het vliegen heeft gezorgd voor een aantal aanpassingen. Zo hebben vleermuizen kortere darmen dan zoogdieren die dezelfde grootte hebben, waardoor ze gewicht besparen. Nu blijkt dat ze ook minder bacteriën meedragen, wat nóg meer gewicht scheelt.
Het lijkt erop dat vleermuizen, net als vogels, nauwelijks afhankelijk zijn van hun microben. Er is dan ook een grote variatie in het microbioom van verschillende soorten vleermuizen: ‘Het is net alsof ze gewoon wat uit de omgeving oppikken en microben niet echt nodig hebben, zoals wij mensen’, zegt Lutz.
