Een team van Amerikaanse en Chinese wetenschappers heeft voor het eerst menselijke cellen in apenembryo’s laten groeien. Na negentien dagen braken ze het onderzoek af. Andere wetenschappers zijn kritisch over het resultaat en de morele implicaties van het onderzoek.
Eerder kwam er al een levend schaap met menselijk weefsel ter wereld. Ook muis-mens-embryo’s en varken-mens-embryo’s waren al eens realiteit. Maar nog niet eerder vormde een embryo een hybride, ook wel chimeer genoemd, van primaten en menscellen. Dit onderzoeksteam injecteerde menselijke stamcellen in embryo’s van java-apen in een petrischaaltje in het lab.
‘Omdat we sommige soorten experimenten niet op mensen kunnen uitvoeren, is het belangrijk dat we betere modellen hebben om de menselijke biologie en ziektes nauwkeuriger te bestuderen en begrijpen’, zegt biochemist Juan Carlos Izpisua Belmonte van het Amerikaanse Salk-instituut voor Biologische Wetenschappen in San Diego. De chimeren zouden die modellen bieden.
Frans de Waal (1948-2024): ‘Zo speciaal zijn wij mensen niet’
Primatoloog Frans de Waal is op 14 maart 2024 overleden. In juni 2019 interviewde New Scientist De Waal. De les die hij meegaf: ‘zo speciaal zijn wi ...
Stroef
Het team injecteerde 132 embryo’s van java-apen elk met 25 menselijke stamcellen, op dag zes na de labbevruchting. De hoeveelheid mensencellen in de embryo’s bleef gedurende de onderzoeksperiode stabiel, rapporteerde het team. Omdat embryo’s in petrischaaltjes niet levensvatbaar zijn, werd het aantal chimera’s steeds kleiner. Op de laatste dag van het onderzoek, dag negentien, waren er nog drie over. Die werden vernietigd.
Stamcellen kunnen in verschillende celtypen ontwikkelen, en mogelijk deel worden van de gastembryo. Met labels die oplichten onder de microscoop konden de wetenschappers de menselijke cellen volgen.
De wetenschappers hopen er zo achter te komen welke signalen tussen cellen essentieel zijn voor de ontwikkeling van het embryo. Cellen communiceren bijvoorbeeld door eiwitten uit te scheiden. Deze signaaloverdracht loopt stroever tussen cellen van verschillende soorten. ‘Uit de analyses konden we verschillende communicatiepaden identificeren, die nieuw of verstevigd waren’, zegt Izpisua Belmonte.
Offers
Er zitten wel wat haken en ogen aan het onderzoek, volgens stamcelbioloog Niels Geijsen van de Universiteit Leiden. ‘De onderzoekers laten bijvoorbeeld niet duidelijk zien hoeveel menselijke cellen op de negentiende dag nog aanwezig zijn in de embryo’s. Dat er nog menselijke cellen in leven zijn op de elfde of dertiende dag, verbaast me niet, want ze zijn op de zesde dag geplaatst. Een paar dagen kunnen cellen zichzelf ook in leven houden. Dit is zeker nog geen doorbraak.’
Geijsen zet ook vraagtekens bij het nut van het onderzoek. ‘We kunnen hier heel weinig mee. Ze keken naar de verschillen die optreden bij mensencellen in primatenembryo’s, maar die veranderingen kunnen ook optreden doordat de cellen al lang in een lab leven.’ Ook noemt hij het hoge aantal embryo’s. ‘Zoveel apen die geofferd moesten worden, voor zo weinig resultaat.’
Morele status
‘Dit stelt ons voor belangrijke ethische en juridische uitdagingen’, zegt hoogleraar ethiek Anna Smajdor van de Britse Universiteit van East Anglia.
‘De wetenschappers achter dit onderzoek stellen dat deze hybride embryo’s nieuwe mogelijkheden bieden, omdat ‘we sommige soorten experimenten niet op mensen kunnen uitvoeren’. Maar of deze embryo’s menselijk zijn of niet, valt te betwijfelen’, zegt ze.
Bioethicus Julian Savlescu van de Britse Universiteit van Oxford zegt: ‘Dit onderzoek opent de doos van Pandora voor chimeren van mensen en niet-mensen. Deze embryo’s werden na twintig dagen ontwikkeling vernietigd, maar het is slechts een kwestie van tijd voordat ze met succes worden ontwikkeld, misschien als bron van organen voor mensen. Dat is een van de langetermijndoelen van dit onderzoek.’
‘De belangrijkste ethische vraag is: wat is de morele status van deze nieuwe wezens?’ zegt hij. ‘Voordat we experimenten gaan uitvoeren op levend geboren chimeren, of hun organen eruit halen, is het essentieel dat hun mentale capaciteiten en levens goed worden beoordeeld.’
kadertekst: newscientist.com
