Utrecht (NL) – Dr Suzanne Hulscher schreef een prijswinnend artikel waarin ze voorspellingen en waarnemingen van zandgolven en –banken in de Noordzee vergelijkt.


De stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie kent de Minervaprijs 2002 toe aan dr Suzanne Hulscher, universitair hoofddocent mariene dynamica aan de Universiteit Twente. Ze krijgt de prijs voor haar artikel over het voorspellen van zeebodempatronen, dat in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Journal of Geophysical Research verscheen. Volgens de jury is dit de beste natuurkundige publicatie van een vrouw in de afgelopen twee jaar. De prijs, waaraan een geldbedrag van vijfduizend euro verbonden is, moet vrouwelijke onderzoekers in de natuurkunde meer zichtbaarheid geven.
Op de bodems van ondiepe zeeën komen veelvuldig zandgolven en zandbanken voor. Zandgolven bestaan uit een uitgestrekt patroon van ribbels en geulen dat zich om de vijfhonderd meter herhaalt. Hun hoogte bedraagt maximaal twintig procent van de plaatselijke waterdiepte en ze zijn voortdurend in beweging – ze verplaatsen zich zo’n tien meter per jaar. Zandbanken zijn tienmaal zo lang als zandgolven, veel trager en een stuk hoger, tot wel vijfenzeventig procent van de waterdiepte.
Zandgolven en –banken verplaatsen en vervormen voortdurend. Dat kan grote gevolgen hebben, doordat ze vaargeulen blokkeren of onderzeese kabels en leidingen beschadigen. Anderzijds kunnen zandbanken kusten beschermen tegen de effecten van zware stormen. Kennis over het gedrag van deze bodempatronen is daarom van groot praktisch nut.
Totnogtoe begrepen wetenschappers maar slecht waarom en wanneer zandbanken en zandgolven ontstaan, laat staan dat ze ze konden voorspellen. Het onderzoek van Hulscher brengt hier verbetering in. Met een model toonde ze aan dat zulke bodemvormen optreden door de wisselwerking tussen de getijdenbeweging en een erosiegevoelige zeebodem. Bovendien berekende ze op welke plaatsen in de Noordzee zandgolven en -banken ontstaan. Voor grote delen van de Noordzee kloppen haar voorspellingen uitzonderlijk goed met het werkelijke voorkomen van deze bodemvormen.
De Twentse natuurkundige werkt nu aan een methode waarmee ze de beweging van zandbanken en zandgolven op de lange termijn kan voorspellen. Met zo’n model is het mogelijk de gevolgen in te schatten van ingrepen in zee, zoals grootschalige zandwinning of de aanleg van een windmolenpark.

Mirjam Leunissen