Zoogdieren kunnen het geslacht van hun kroost ‘kiezen’. Dat concluderen onderzoekers van de Amerikaanse Stanford-universiteit nadat ze drie verschillende generaties van talloze dierentuindieren in kaart brachten.
Het lijkt erop dat zoogdieren een keuze kunnen maken of ze mannelijke of vrouwelijke kroost op de wereld zetten. Door de juiste keuze te maken, kunnen de dieren hun aantal kleinkinderen optimaliseren.
Om tot deze conclusie te komen, doken de onderzoekers in de archieven van de dierentuin van San Diego. Jarenlang bestudeerden ze de gegevens van alle dieren die de laatste negentig jaar in de dierentuin leefden. Ze brachten van maar liefst 2300 dieren drie opeenvolgende generaties in kaart. Deze 2300 dieren behoorden tot 198 verschillende diersoorten, waaronder primaten, carnivoren en hoefdieren.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
Dominante zonen
Bron: Wikimedia Commons/David Dennis
De onderzoekers zagen dat de leefomstandigheden van het dier bepaalt of het dier meer mannelijk of vrouwelijk nageslacht krijgt. Sterke, dominante dieren krijgen vaker zonen. De zonen erven de eigenschappen van hun ouders, en zullen daardoor ook sterker en dominanter dan hun soortgenoten zijn. Daardoor zal ook deze generatie veel nageslacht produceren en zo de familielijn succesvol uitbreiden. Zwakkere dieren ‘kiezen’ er vaker voor dochters te maken.
Onderzoeksleider Joseph Garner illustreert de keuze aan de hand van leeuwen. ‘De meeste mannetjesleeuwen planten zich niet voort. Alleen het dominante mannetje zal bij tien tot vijftien leeuwen kinderen verwekken. Als je de ouder bent van dat mannetje, dan heb je de genetische jackpot gewonnen. Hij zal tientallen of misschien wel honderden kinderen op de wereld zetten. Maar als je een niet-dominant mannetje op de wereld hebt gezet, krijgt hij helemaal geen nageslacht. Een zoon krijgen is dus een gok met een hoog risico, maar ook een hoge winstmogelijkheid’, zegt Garner in een persverklaring. Een dochter is daarentegen een veilige gok: ze zal zeker kinderen op de wereld zetten, maar niet bovengemiddeld veel.
Nu blijkt uit de archieven van de San Diego-dierentuin dat dominante dieren vaker bereid waren de ‘gok’ te wagen. Dominante dieren kregen vaker zonen, terwijl de zwakkere dieren met een lage rangorde opvallend vaak dochters kregen. De dieren kiezen dus strategisch hun nageslacht.
Heilige graal
Daarmee lijkt het onderzoek experimenteel bewijs te bieden voor een bekende theorie van de evolutiebiologie, die beweert dat zoogdieren de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke kroost beïnvloeden om de overlevingskansen van hun genen te vergroten. ‘Het experimenteel bewijzen dat dieren het geslacht van hun kinderen strategisch kiezen om meer kleinkinderen te krijgen, is een heilige graal van de moderne evolutiebiologie’, meldt Garner.
Hoe de dieren het geslacht van hun kroost kiezen, is nog onbekend. Volgens Garner ligt de macht der keuze vooral bij het vrouwtjesdier. Het vrouwtje kan bijvoorbeeld het sperma in de slijmvliezen van haar voortplantingsorganen selecteren. Omdat ‘mannelijk’ sperma net een andere vorm heeft dan ‘vrouwelijk’ sperma, kan het vrouwtje het gewenste zaad vooruit stuwen, terwijl ze het ongewenste zaad tegenwerkt. Of deze theorie daadwerkelijk klopt, blijft vooralsnog onduidelijk. Maar waar volgens Garner geen twijfel meer over mogelijk is, is dat het geslacht van de kroost in ieder geval niet is overgeleverd aan willekeur.
Of de ‘keuze’ ook bij mensen bestaat, is nog onbekend. Er bestaan wel aanwijzingen dat de sociale omgeving bepaalt of iemand waarschijnlijk een zoon of een dochter krijgt. Zo bleek uit een studie onder 400 miljardairs dat zij waarschijnlijker zonen kregen dan dochters.