Het lied van de cel beschrijft hoe ons almaar groeiende inzicht in de basiselementen van het leven de geneeskunde transformeert.

In 1837 hadden een bevriende botanicus en fysioloog, Matthias Schleiden en Theodor Schwann, een inzicht dat een nieuw tijdperk in de geneeskunde zou inluiden. Ze waren niet de eersten die cellen door hun microscoop aanschouwden, of die beseften dat deze cellen de basiselementen waren van levende organismen. Maar ze realiseerden zich wel dat alle levende wezens op dezelfde wijze uit cellen zijn opgebouwd en op vergelijkbare manier functioneren. Willen we begrijpen hoe planten, dieren en mensen functioneren, dan moeten we dus hun cellen bestuderen.

Dit vormde de start van het tijdperk waarin wetenschappers steeds meer inzicht kregen in de werking van deze fundamentele bouwstenen van het leven. Zo ontwikkelden ze ook manieren om in te grijpen als die cellen niet naar behoren functioneren.

Revolutionair

In Het lied van de cel beschrijft Siddhartha Mukherjee dit fascinerende tijdperk op meeslepende wijze. Als oncoloog ziet hij dagelijks patiënten wier cellen zich niet gedragen zoals ze zouden moeten. Aan de hand van verhalen over patiënten die hij en collega’s behandelden, laat hij de lezer kennismaken met revolutionaire celtherapieën.

Zo vertelt hij over leukemiepatiënt Emily Whitehead, die als eerste een nieuwe vorm van immuuntherapie onderging. Ze leek het aanvankelijk niet te gaan redden, maar is inmiddels al meer dan tien jaar kankervrij. Mukherjee beheerst de kunst van het vertellen buitengewoon goed – je leeft mee met de patiënten en leert ondertussen hoe de verschillende therapieën werken.

Levenloos

Ook de cel zelf beschrijft Mukherjee beeldend en poëtisch. Zo vergelijkt hij de moleculen in de cel die bepaalde delen van de genetische code kunnen lezen met musici in een orkest die hun deel van de partituur kunnen lezen. De moleculen kunnen dus het lied van de cel lezen. ‘Een gen zonder cel is levenloos – een handleiding in een inert molecuul, een partituur zonder musicus, een eenzame bibliotheek met niemand om de boeken die erin staan te lezen. Een cel maakt genen werkzaam en tastbaar. Je zou kunnen zeggen dat een cel genen tot leven wekt.’

Op eenzelfde manier brengt Mukherjee in Het lied van de cel de wereld van de celbiologie en celtherapie voor onze ogen tot leven, alsof hij ons kennis laat maken met een prachtig muziekstuk. Zijn poëtische omschrijvingen en spannende verhalen over revolutionaire behandelingen maken het boek een ware pageturner.