Wetenschappers van het Computational Communication Science Lab van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam willen meer weten over hoe we online surfen naar nieuws. Tijdens muziekfestival Lowlands vragen ze bezoekers een deel van hun social-media-data aan de wetenschap te doneren. De festivalbezoekers krijgen in ruil daarvoor een begrijpelijk kijkje in hun online gedrag. Communicatiewetenschapper Felicia Loecherbach legt het uit.
Wat gaan jullie precies doen?
‘We willen laten zien welke sporen je op het internet achterlaat, je zogenoemde digitale voetafdruk. We maken bijvoorbeeld een woordweb van zoekwoorden die je veel gebruikt, gebaseerd op jouw data. Grafiekjes onthullen hoe vaak je actief bent gedurende de dag. Het ontbijt en de lunchpauze geven waarschijnlijk uitschieters, maar spiek je ook vaker dan je dacht tijdens studie of werk op sociale media? En wat denken die media eigenlijk te kunnen afleiden uit jouw zoekgedrag? Daar komen de festivalbezoekers die met ons onderzoek meedoen allemaal achter.’
Hoe gaat dat in zijn werk?
‘Op Lowlands zetten we een aantal laptops neer waarmee bezoekers kunnen inloggen op hun social media-accounts. Als je weet waar te zoeken, heb je binnen een paar minuten alle data die de bedrijven van je hebben op het scherm. De manier waarop je de data terugkrijgt, is niet heel inzichtelijk, met soms een rare lay-out of onhandige structuur. Dat maakt het lezen en begrijpen lastiger. Wij helpen om een weg te banen door de opgevraagde data, door inzichtelijke statistieken en grafieken voor de deelnemers te maken. Ook kunnen deelnemers de competitie aangaan met andere Lowlandsbezoekers, bijvoorbeeld wie de meeste dagen op rij een bezoekje aan YouTube heeft gebracht.’
Wat gebeurt er als de permafrost ontdooit?
Door de opwarming van de aarde dooit de permafrost in rap tempo. Aardwetenschapper Niek Jesse Speetjens deed onderzoek naar de gevolgen.
Als bezoeker kan je dus lekker rondneuzen in de grafieken, maar waarom zijn jullie geïnteresseerd in die data?
‘Mensen leven de helft van hun leven online. Als sociale wetenschappers willen we ook dat deel van menselijk gedrag bestuderen. Veel bedrijven verzamelen data op hun websites, maar die zijn niet beschikbaar voor onderzoekers. Wij willen niet zomaar mensen online volgen en data gaan verzamelen. Daarom vragen we of je vrijwillig de data wil geven. Nadat je je eigen data bekeken en onderzocht hebt, kun je kiezen of je akkoord gaat met de datadonatie. Onderdelen die je niet wil delen, filter je eruit met behulp van trefwoorden.’
Wat hopen jullie te ontdekken?
‘We zijn benieuwd naar de diversiteit in nieuwsonderwerpen waarover mensen lezen, en of er een verschil in diversiteit is op nieuwswebsites en sociale media. Filter bubbels op sociale media is een bekend fenomeen, wat inhoudt dat algoritmes alleen berichten tonen over onderwerpen waar je al interesse in had. Kunnen we een systematisch verschil vinden tussen het nieuws dat verschillende mensen te zien krijgen? We richten ons onderzoek bijvoorbeeld ook op desinformatie op YouTube, of hoe zoekgedrag op Google verband houdt met de nieuwsonderwerpen die je leest.’
Kan je ook gewoon zelf die data opvragen?
‘Sinds een paar jaar is er een nieuwe privacywet, de AVG. Die wet geeft de mogelijkheid om de verzamelde data op te vragen bij bedrijven. Dat willen we ook vertellen, want veel mensen weten niet dat dat kan!’
Zou het eigenlijk niet beter zijn als bedrijven helemaal stoppen met die gegevensverzameling?
‘Soms is het voor een betere ervaring wel fijn dat gegevens worden verzameld. Er is een reden dat Google de meest gebruikte zoekmachine is, omdat je de resultaten krijgt die je nodig hebt. Het probleem is dat je als gebruiker niet precies weet hoeveel data bedrijven opslaan, en wat ze er mee doen.
Wat mij betreft moet de keuze bij de gebruiker liggen. Ik hoop dat keuzevrijheid en transparantie over dataverzameling in de toekomst standaard zijn. Voor nu willen we Lowlandsbezoekers meer bewust maken van de keuzes die ze hebben – want die zijn er, ook al zitten de opties soms diep weg op de website verstopt.’
Elk jaar vinden er wetenschappelijke onderzoeken plaats op muziekfestival Lowlands. New Scientist is partner van Lowlands Science en deelt wat er gaat gebeuren en waar je als festivalbezoeker allemaal aan mee kan doen. Lowlands 2022 vindt plaats op 19, 20 en 21 augustus 2022.
