Mensen van een inheems Amazonevolk kunnen op meer dan 20 kilometer afstand met elkaar communiceren door simpelweg op twee trommels te slaan. Taalwetenschappers hebben nu ontdekt hoe ze dat doen: het ritme van het getrommel is exact gelijk aan dat van hun gesproken taal.
De Bora-mensen leven in delen van Peru en Colombia. Ze communiceren met een zogeheten manguaré. Dat slaginstrument bestaat uit twee cilindervormige trommels van ongeveer een meter lang, die op een houten steun staan. De trommelaar staat tussen de trommels in en heeft in beide handen een met rubber bedekte houten hamer, waarmee hij zijn slagwerk verricht.
Beide trommels hebben in de lengte een gleuf, met aan de uiteinden een grotere opening. Daardoor kan elke trommel twee verschillende noten voortbrengen, afhankelijk van aan welke kant van de gleuf de trommelaar slaat. Omdat de ene trommel groter is dan de andere, produceren ze verschillende toonhoogten, zodat een manguaré in totaal vier noten kan voortbrengen.
Kunnen gedachten de bron zijn van fysieke klachten?
Sebastiaan van de Water zocht uit hoe wetenschappers het nocebo-effect proberen te begrijpen en onder de duim proberen te houden.
Deskundige trommelaars
Taalwetenschappers van de Universiteit van Amsterdam en de Université Grenoble Alpes in Frankrijk wilden weten hoe de Bora met hun getrommel informatie overdragen. ‘Spraak is opeens gereduceerd tot een combinatie van ritme en twee toonhoogteniveaus’, zegt onderzoeker Julien Meyer van de Franse universiteit.
De onderzoekers bestudeerden 169 berichten die door vijf deskundige trommelaars waren uitgestuurd. Ze ontdekten dat de verschillende noten slechts een kleine rol spelen bij het omzetten van de Bora-taal in trommeltaal. Daarentegen bleek het ritme van het getrommel cruciaal. Dat ritme komt zeer nauw overeen met dat van de gesproken Bora-taal, publiceren de onderzoekers in vakblad Royal Society Open Science.
‘In manguaré-berichten komt het aantal slagen overeen met het aantal lettergrepen’, zegt Meyer. De duur van de subtiele pauzes tussen de slagen is gelijk aan die van de pauzes tussen lettergrepen in gesproken woorden. Een nog opvallendere overeenkomst is dat zelfstandige naamwoorden een ander soort slag hebben dan werkwoorden.
Beltoon
De meeste Bora-berichten bestaan uit vier delen: een inleiding, de identiteit van de verzender, de hoofdboodschap en een afsluiting. De inleiding is vaak een bevel als ‘kom nu’ of ‘breng nu’. Het tweede deel onthult de stam en het geslacht van de verzender. De boodschap zelf is een korte instructie, zoals ‘om te gaan vissen’ of ‘om coca te kauwen’. De afsluiting is een grappend bericht zoals ‘zeg nu niet dat ik een leugenaar ben’.
Een volledig bericht bevat meestal ongeveer zestig slagen, die samen zo’n vijftien woorden overbrengen. In vertaling wordt dat iets als: ‘Breng nu! Lid van de Pashaco palmstam Rodolfo. Breng cocabladeren om te roosteren! Zeg nu niet dat ik een leugenaar ben.’
Trommelaars spelen ook ‘standaardstukken’ die voorafgaan aan aankondigingen van evenementen zoals drinkwedstrijden. Soms worden beide trommels tegelijk bespeeld als een ‘beltoon’ die aankondigt dat er een bericht aankomt.
Tegenwoordig raken de trommelberichten steeds meer uit de mode. Volgens Meyer zijn er nog maar twintig manguaré-drumstellen over. Er zijn nog maar 1500 Bora-mensen in leven, en veel van hen leren Spaans.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: