Het verhoogde risico op diabetes type 2 bij avondmensen kan mogelijk niet helemaal toegeschreven worden aan hun ongezondere leefgewoonten.
Avondmensen hebben een grotere kans op diabetes type 2. Een verklaring hiervoor is dat mensen met een later slaapritme ongezonder leven. Zo drinken ze meer alcohol, roken ze vaker, eten ze ongezonder, en slapen ze onregelmatiger.
Onderzoekers hebben nu echter ontdekt dat dat verband niet alleen verklaard kan worden door een ongezondere leefstijl. Ook na correctie voor verschillen in leefstijl tussen avondmensen en ochtendmensen, zoals lichaamsbeweging en dieet, blijft de correlatie tussen avondmensen en diabetes type 2 bestaan. Hiervoor is nog geen verklaring gevonden.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Nachtuil of vroege vogel
Sommige mensen vinden het fijn om een laat slaapritme te hebben, bijvoorbeeld van drie uur ’s nachts tot twaalf uur ‘s middags. Anderen kruipen juist graag vroeg onder de wol. Je voorkeur voor een vroeg of laat ritme heet ook wel je chronotype. Dit beïnvloedt niet alleen je slaapritme, maar bijvoorbeeld ook wanneer je het meest productief bent op een dag.
Welk chronotype je hebt, is voor ongeveer de helft genetisch bepaald. De andere helft hangt af van omgevingsfactoren, zoals het slaapritme van mensen in je omgeving en het moment waarop het buiten licht is. Mensen met een laat chronotype leven vaak ongezonder, waardoor ze een grotere kans hebben op diabetes type 2.
Leefstijl
Onderzoekers van Brigham and Women’s Hospital in de Verenigde Staten hebben onderzocht hoeveel van het verhoogde risico op diabetes bij avondmensen verklaard kan worden door een ongezondere leefstijl. Voor hun onderzoek vroegen ze aan ruim 63 duizend vrouwelijke Amerikaanse verpleegkundigen of ze avondmensen of ochtendmensen waren. Daarna moesten deze vrouwen zeven jaar lang vragenlijsten invullen over hun leefstijl en of ze diabetes kregen. Het onderzoek is gepubliceerd in Annals of Internal Medicine.
De resultaten lieten zien dat de vrouwen die avondmens waren, 72 procent meer kans hadden op diabetes in vergelijking met ochtendmensen. Ook na correctie voor leefstijlfactoren bleef dit verband bestaan, al verminderde het extra risico tot 19 procent. Dit resultaat bevestigt dat leefstijlfactoren een grote rol spelen in het verband tussen chronotype en het risico op diabetes, maar het suggereert ook dat er nog iets anders meespeelt.
De kans op diabetes bleek het grootst als mensen met een laat chronotype toch een vroeg ritme aan moesten houden, bijvoorbeeld vanwege hun werktijden. Verpleegkundigen die aangaven avondmens te zijn, kregen nog vaker diabetes als ze minder avond- of nachtdiensten draaiden. Mogelijk komt dit doordat ze meer overdag moesten werken, en hun slaapritme dus niet overeenkwam met hun chronotype.
Onderzoeksdeelnemers
De onderzoekers hebben een grote groep deelnemers gebruikt, en hebben ze ook voor langere tijd gevolgd, prijst internist Cees Tack van het Radboudumc het onderzoek, waarbij hij zelf niet betrokken was. Toch moeten we voorzichtig zijn met conclusies trekken, zegt hij. ‘Het onderzoek gebruikt zelfrapportage. Dat wil zeggen dat de deelnemers zelf vragenlijsten moesten invullen over hun chronotype, diabetes en leefstijl. Daarnaast bestond de onderzoeksgroep alleen uit Amerikaanse verpleegkundigen. We kunnen de resultaten daarom niet generaliseren voor mannen en ook niet voor alle vrouwen.’
Correct corrigeren
Het is nog niet duidelijk waardoor de 19 procent hogere kans op diabetes bij avondmensen, na correctie voor leefstijlfactoren, wel verklaard kan worden. Volgens Tack kunnen we zelfs niet met zekerheid zeggen dat er iets anders dan leefstijl achter zit. ‘Dit onderzoek suggereert dat er nog meer is dan alleen het ongezondere gedrag van avondmensen dat ervoor zorgt dat ze een grotere kans hebben op diabetes. Maar misschien zijn er nog andere leefstijlfactoren waar niet voor gecorrigeerd is, die we niet kennen.’
Tack denkt dat we ons vooral moeten blijven richten op de leefstijl. ‘Wat die 19 procent ook precies is, het is vrij klein. Het onderzoek laat toch met name zien dat een gezonde leefstijl heel belangrijk is voor het verkleinen van de kans op diabetes type 2.’
