Door een eiwit te veranderen, kunnen we kippen resistent maken tegen griepvirussen. Maar voordat deze aanpak kan worden toegepast, zijn er verdere tests nodig.
Wetenschappers hebben kippen genetisch aangepast zodat ze resistent zijn tegen vogelgriep. Deze techniek kan de dieren beschermen tegen uitbraken. Hij zal echter niet snel in de praktijk gebracht worden: er zijn nog jaren van onderzoek en wettelijke goedkeuring nodig voordat genetisch gemanipuleerde vogels gefokt mogen worden voor consumptie.
Sinds 2021 heeft een grote uitbraak van de vogelgriep huisgehouden in pluimveebedrijven en wilde vogelzwermen. Het virus dat de dieren plaagt, is het H5N1-subtype van influenza A. De uitbraak heeft zich ook verspreid naar sommige zoogdieren, en af en toe mensen, waaronder twee dodelijke gevallen in Cambodja in de afgelopen maand.
Train je blik: wie focust op de omgeving, ervaart minder stress
Hoe kan het dat rechercheurs op de beelden van een bewakingscamera in een ruimte vol mensen die ene onverlaat eruitpikken? Ho ...
Als gevolg hiervan zijn landen als Mexico, Frankrijk en Ecuador overgegaan tot het inenten van pluimvee, net als China dat eerder al deed. Andere landen hebben besloten deze strategie (nog) niet toe te passen. Dat is deels omdat ze vrezen dat de huidige vaccins geen volledige bescherming bieden tegen de rondgaande virusstammen, en deels omdat het kan leiden tot de ontwikkeling van resistente vormen van het virus. In Nederland is vorige maand wel een veldproef gestart met vaccinaties tegen de vogelgriep.
CRISPR-technologie
Biomedisch onderzoeker Alewo Idoko-Akoh van de Universiteit van Edinburgh in het Verenigd Koninkrijk, en zijn collega’s hebben nu een andere methode getest. Zij hebben onderzocht of genetische modificatie, ofwel DNA-bewerking, kan worden gebruikt om kippen tegen het virus te beschermen.
Alle varianten van het vogelgriepvirus gebruiken het eiwit ANP32A om zich in de cellen van de dieren te vermenigvuldigen. De onderzoekers gebruikten DNA-bewerkingstechniek CRISPR om de genen in kippencellen te bewerken. Ze pasten twee aminozuren in ANP32A aan. Dat voorkomt dat het virus zich in de cellen kan vermenigvuldigen.
Vervolgens bewerkte het team kippenembryo’s. Ze maakten zo tien kippen met de gewijzigde vorm van ANP32A.
Deze dieren werden blootgesteld aan een natuurlijke dosis van het H9N2-subtype van de vogelgriep, dat een mildere ziekte veroorzaakt dan H5N1. Het team stelde ook tien onbewerkte kippen bloot aan het virus. Tot zeven dagen na de blootstelling namen ze dagelijks een uitstrijkje van de luchtwegen van alle kippen. Alle onbewerkte kippen raakten besmet. Van de gemodificeerde kippen werd er slechts eentje ziek.
Virusdosis
Idoko-Akoh en zijn collega’s herhaalden het experiment met een virusdosis die duizend keer hoger was dan de natuurlijke dosis. Dit keer raakten 5 van de 10 genetisch gemanipuleerde kippen geïnfecteerd. Het virusniveau in hun luchtwegen was wel aanzienlijk lager dan bij de onbewerkte kippen.
Bij deze zieke vogels was het virus genetische mutaties ondergaan. Daardoor kon het zich vermenigvuldigen met behulp van twee eiwitten die lijken op ANP32A: ANP32B en ANP32E. De mutatie maakte het virus dus minder afhankelijk van ANP32A. Dit zou kunnen verklaren waarom sommige genetisch gemodificeerde kippen alsnog besmet raakten.
De onderzoekers toonden vervolgens aan dat het bewerken van de genen voor alle drie deze eiwitten samen de vermenigvuldiging van het virus in kippencellen volledig verhindert. ’We zijn van plan om kippen genetisch te bewerken om alle drie de genen aan te pakken. Dat is volgens ons nodig om vogels volledig resistent te maken tegen vogelgriep’, zegt Idoko-Akoh. ’We streven naar volledige bescherming, om te voorkomen dat er virussen ontstaan die resistent zijn tegen de genetische modificatie.’
Obstakels
Ondanks de veelbelovende resultaten zijn er nog veel obstakels te overwinnen voordat er vogelgriepbestendige kippen op de markt komen. ’Ik denk dat het nog wel twintig jaar duurt voordat we genetisch gemanipuleerde kippen op boerderijen hebben’, zegt Idoko-Akoh. ’Je moet testen op de gezondheid en het welzijn van de kippen, de kippen fokken en ze distribueren.’
‘Het uitrollen van de technologie zal bovendien behoorlijk duur zijn’, zegt hij. ‘Dat kan een probleem vormen voor de toegankelijkheid op plaatsen zoals Afrika en Azië, waar het risico op vogelgriep het grootst is.’
Ook zullen er discussies moeten plaatsvinden of mensen genetische modificatie acceptabel vinden in deze dieren die bedoeld zijn voor consumptie, zegt Idoko-Akoh. Het oordeel kan per cultuur verschillen.
Fantastisch onderzoek
’Dit is echt een fantastisch onderzoek in een tijd waarin we een wereldwijde vogelgriepcrisis doormaken’, zegt biochemicus Kirsty Short van de Universiteit van Queensland in Australië. ’Ze hebben genetische modificatie echt heel grondig onderzocht als een methode om vogels weerstand tegen griep te geven.’
Short voorziet een combinatie van preventiemethoden. ‘We zullen misschien nooit 100 procent bescherming bereiken met alleen deze aanpak, maar een combinatie van genetische modificatie, wijdverspreide vaccinatie en verbeterde landbouwpraktijken, zoals het verminderen van contact tussen vogels, zou echt effectief kunnen zijn’, zegt ze.
