De oceanen worden steeds groener, blijkt uit satellietbeelden. Dit is waarschijnlijk het gevolg van veranderingen in de planktongemeenschappen. Dit kan invloed hebben op het zeeleven en de hoeveelheid koolstof die oceanen kunnen opslaan.
Vraag kinderen om een tekening te maken van de oceaan en ze zullen een blauw krijtje pakken. Maar nu blijkt dat de oceanen door klimaatverandering steeds groener worden. In de afgelopen twintig jaar zijn grote delen van de zee lichtjes van kleur veranderd. Dat komt doordat het fytoplankton reageert op de gevolgen van de aardopwarming.
Oceanograaf B. B. Cael van het National Oceanography Centre in Southampton, Verenigd Koninkrijk, en zijn collega’s bestudeerden gegevens die waren verzameld door het MODIS-instrument op de Aqua-satelliet van NASA. Ze bekeken wat voor straling er tussen 2002 en 2022 van het wateroppervlak is afgekomen.
Wat gebeurt er als de permafrost ontdooit?
Door de opwarming van de aarde dooit de permafrost in rap tempo. Aardwetenschapper Niek Jesse Speetjens deed onderzoek naar de gevolgen.
In deze periode bleek 56 procent van de oceanen wereldwijd een merkbare kleurverandering te hebben doorgemaakt. Over het algemeen zijn de oceanen groener geworden. Cael en zijn collega’s vergeleken de resultaten met computermodellen van het klimaat, waaruit bleek dat klimaatverandering de oorzaak is van de kleurverandering.
Voedingsarme laag
Volgens marien bioloog Tammi Richardson van de Universiteit van South Carolina, die niet bij het onderzoek betrokken was, bevestigen de resultaten eerdere vermoedens over hoe oceanen reageren op klimaatverandering. ‘Het geeft ons veel meer hard bewijs dat de oceaan steeds groener wordt, naast de spaarzame datapunten die we in het verleden al hadden’, zegt ze.
Waarschijnlijk komen de kleurveranderingen voort uit een versterking van de oceaanstratificatie, oftewel de gelaagdheid van de oceaan. Dat is de natuurlijke scheiding tussen minder dicht, warm water aan het oppervlak en koeler, dichter water daaronder.
‘Als de oceaan opwarmt, is er minder wateruitwisseling tussen de boven- en onderkant’, zegt Cael. ‘Dat maakt het moeilijker voor voedingsstoffen om bij het bovenste, lichte gedeelte te komen.’ Als gevolg hiervan veranderen de fytoplanktongemeenschappen die in de bovenste wateren leven en die afhankelijk zijn van deze opwelling van voedingsstoffen.
Het is nog onduidelijk hoe de fytoplanktonpopulaties precies veranderen. Mogelijk wordt fytoplankton met kleinere cellen dominanter, zodat dit type in een steeds hogere concentratie voorkomt. ‘Het is niet eenvoudig om veranderingen in het licht te ontwarren en zo te bepalen wat er in het water zit dat deze veranderingen veroorzaakt’, zegt Cael.
Voedselketen
De veranderingen zullen waarschijnlijk niet zo dramatisch worden dat een kinderen straks groene krijtjes kiezen voor hun oceaantekeningen. Maar zelfs subtiele verschuivingen in de oceaankleur kunnen drastische gevolgen hebben voor de voedselketen in zee. Ook heeft dat zijn weerslag op het vermogen van de oceaan om koolstof op te slaan. Het is alleen nog niet duidelijk hoe deze gevolgen zich precies zullen manifesteren.
‘Er zijn meerdere manieren waarop het ecosysteem kan veranderen. Die leveren allemaal dezelfde lichtsignatuur op’, zegt Cael. ‘We hebben fijnmazigere waarnemingen van het licht nodig.’ Volgens hem zal de PACE-satelliet van NASA, die in januari 2024 wordt gelanceerd, meer inzicht geven.
