Al lang wordt permanente anticonceptie nagestreefd voor poezen. Nu is het gelukt om een anticonceptiemiddel te ontwikkelen dat na één injectie levenslang blijft werken. Het middel zou ook moeten werken bij andere diersoorten.
Een niet-chirurgisch voorbehoedsmiddel dat werkt na een enkele dosis is bij zes poezen minstens drie jaar werkzaam gebleven. Het effect zal naar verwachting de rest van hun leven aanhouden. Als dat zo is, dan zou het geïnjecteerde voorbehoedsmiddel operaties kunnen vervangen als middel om zwangerschappen bij poezen te voorkomen.
‘Als dit echt levenslang werkt, dan zou het de eerste levenslange niet-chirurgische anticonceptie zijn die ik ken’, zegt dieronderzoeker William Swanson van de Cincinnati-dierentuin en botanische tuin in Ohio, die meewerkte aan de ontwikkeling van het middel. Het zou mogelijk moeten zijn om de techniek zo aan te passen dat die ook werkt voor andere zoogdieren, misschien zelfs voor mensen.
Train je blik: wie focust op de omgeving, ervaart minder stress
Hoe kan het dat rechercheurs op de beelden van een bewakingscamera in een ruimte vol mensen die ene onverlaat eruitpikken? Ho ...
Zwerfdieren
Het ontwikkelen van een permanent anticonceptiemiddel met één dosis is een doel dat veel onderzoekers nastreven om populaties van dieren onder controle te houden zonder ze te hoeven doden. Het betreft dan vooral zwerfdieren, verwilderde of invasieve dieren.
Er zijn al een aantal producten die zorgen voor langdurige anticonceptie bij bepaalde diersoorten. Sommige wilde paarden in de Verenigde Staten krijgen bijvoorbeeld een vaccin genaamd PZP toegediend, dat bij vrouwtjes een immuunreactie opwekt die zwangerschappen voorkomt. Daarbij zijn herhaalde dosissen echter noodzakelijk.
Bij poezen is sterilisatie de enige permanente manier om te voorkomen dat ze kittens krijgen. Dit is een dure ingreep waarbij de eierstokken, of eierstokken en baarmoeder, onder narcose worden verwijderd.
Injectie met DNA
Swanson en zijn team ontwikkelden in plaats daarvan een aanpak waarbij een enkele injectie wordt toegediend in de dijspier van poezen. De injectie bevat DNA dat codeert voor een eiwit dat het anti-Müller-hormoon wordt genoemd. Het DNA wordt overgebracht door een virus dat het aflevert in de celkern van spiercellen, waar het voor onbepaalde tijd blijft.
Zoogdieren produceren van nature het anti-Müller-hormoon, maar de injectie verhoogt de hoeveelheid bij poezen honderd tot duizend keer. Dat voorkomt de ontwikkeling van eiblaasjes in de eierstokken, zegt Swanson. Hierdoor kan de eicel niet rijpen.
In een proef kregen zes poezen de anticonceptie-injectie en drie poezen een nep-injectie. De onderzoekers plaatsten elke poes bij een kater met bewezen vruchtbaarheid gedurende twee periodes van vier maanden. Alle onbehandelde poezen werden zwanger, in tegenstelling tot de poezen die het voorbehoedsmiddel hadden gekregen. ‘De poezen zijn volledig gezond. We zien geen nadelige effecten’, zegt Swanson.
Spiercellen functioneren een leven lang en volgens Swanson zouden de cellen met het toegevoegde gen het hormoon al die tijd blijven produceren. ‘Daarom richten we ons op spieren.’
Technisch gezien is het geen sterilisatie, zegt hij, omdat het verlagen van het hormoonniveau de vruchtbaarheid zou herstellen.
Verschillende diersoorten hebben verschillende versies van het anti-Müller-hormoon, dus de injectie zou bij hen alleen werken als die zo aangepast zou worden dat die het juiste gen voor het hormoon bevat. Dit heeft veiligheidsvoordelen, want als nu iemand zichzelf per ongeluk zou prikken met een naald tijdens het injecteren van poezen, zou zijn of haar vruchtbaarheid onaangetast blijven.
Prijs
Een stichting opgericht door miljardair en chirurg Gary Michelson financierde het team van Swanson. De stichting looft ook een prijs van 25 miljoen dollar uit voor een goedkoop, permanent, niet-chirurgisch sterilisatiemiddel voor mannelijke en vrouwelijke katten en honden. Het doel van de prijs is om het aantal geëuthanaseerde huisdieren in asielen te verminderen, wat in sommige gevallen gebeurt omdat het te duur is om zwerfdieren te steriliseren.
‘Chirurgie, vooral bij verwilderde dieren, gaat gepaard met veel stress en kosten voor het vangen van de dieren, het verplaatsen naar een operatiecentrum, het uitvoeren van de operatie, het ‘s nachts vasthouden en het dan weer vrijlaten’, zegt dierenarts Aime Johnson van de Auburn-universiteit in Alabama. ‘Een eenvoudige injectie zou het mogelijk maken om de dieren te vangen, te injecteren en onmiddellijk weer vrij te laten.’
De aanpak om zwerfdieren te steriliseren, bekend als trap-neuter-return of TNR, is echter controversieel. ‘Een injecteerbaar voorbehoedsmiddel voorkomt de problemen rond TNR niet. Katten zouden nog steeds op straat achterblijven met trauma’s, verwondingen, risico op inname van giftige stoffen, risico op predatie, achtervolging door mensen, blootstelling aan parasieten en mogelijke hongersnood’, zegt bioloog Patricia Fleming van de Murdoch-universiteit in Perth in Australië. ‘Hun invloed op het wild zou ook doorgaan.’
Maar de anticonceptie-injectie zou minder gevolgen hebben voor het dierenwelzijn dan sterilisatie, zegt Fleming. Toch zal de Michelson-prijs voorlopig niet worden opgeëist. De methode die Swanson en zijn team ontwikkelden, zal niet winnen omdat deze niet werkt bij mannetjes.
