Denver, Colorado (VS) – Er is behoefte aan vaccins die naast een antilichaamrespons ook een cellulaire immuunrespons teweegbrengen. Misschien brengt gist een oplossing.


Vaccins die alleen de productie van antilichamen op gang brengen, zijn niet krachtig genoeg om bijvoorbeeld HIV-infecties af te weren. Het virus verschuilt zich immers in cellen, waar het onbereikbaar is voor antilichamen. Daarom trachten wetenschappers vaccins te ontwikkelen die ook het andere luik van onze afweer aanspreken. Deze respons gaat uit van T-lymfocyten, witte bloedcellen die wel door virussen geïnfecteerde cellen kunnen.
Richard Duke en zijn collega’s van Ceres Pharmaceuticals ontworpen met gistcellen het prototype van een dergelijk vaccin. De wetenschappers brachten verscheidene oppervlakte-eiwitten van het HIV tot expressie in de gist. De gistcellen brengen deze HIV-eiwitten tot uitdrukking in hun celmembraan, zodat ze herkenbaar zijn voor het immuunsysteem. Vervolgens worden de gistcellen geïnjecteerd in muizen.
Het nieuwe vaccin activeert de immunogene dendritische cellen. Deze cellen zijn in het lichaam actief als een soort stofzuiger: ze absorberen alle soorten vreemde stoffen die in het muizenlichaam belanden – inclusief de gistcellen. Ze breken de gistcellen open en sluizen hun eiwitten, waaronder de HIV-eiwitten, door naar de celmembraan. Vervolgens presenteren ze de antigenen aan de andere cellen van het immuunsysteem. Dit wekt een furieuze immunologische reactieop. Daarbij zijn met name de celdodende T-lymfocyten betrokken, die een krachtige maar zeer specifieke vernietigingsreactie ondernemen tegen de andere nog in het lichaam aanwezige cellen die HIV-eiwitten bevatten. Tevens is een deel van de T-lymfocyten actief tegen muizencellen die met HIV zijn geïnfecteerd.
De ontwerpers van het vaccin dromen in de mei-editie van het tijdschrift Nature Medicine al van meer toepassingen dan alleen maar HIV-bestrijding. Met de gistcellen willen ze ook kanker te lijf gaan.

Peter Raeymaekers