Huismuizen die resistent zijn tegen een veelgebruikt muizengif hebben deze eigenschap geërfd van een nauw verwante muizensoort. Ironisch genoeg lijkt menselijk ingrijpen essentieel voor dit duwtje in de rug van de evolutie van de muis.
Een veelgebruikt muizengif dat inwerkt op de bloedstolling van muizen kan binnenkort wellicht in de prullenbak. De huismuis, Mus musculus domesticus, blijkt resistentie hiertegen te hebben overgenomen van de Algerijnse muis, Mus spretus, in de vorm van het gen VKORC1, dat verantwoordelijk is voor de activiteit van het bloedstollingsmiddel vitamine K. Hoewel de traditionele huismuis-variant van VKORC1 wordt tegengewerkt door het gif warfarine blijkt het VKORC1-gen van de Algerijnse muis hiervoor ongevoelig.
De Duitse ecoloog Michael Kohn kwam de genoverdracht op het spoor toen hij het erfelijk materiaal analyseerde van een onverdelgbare muis uit een Duitse bakkerij. ‘Ik kon mijn ogen niet geloven toen ik de volgorde van baseparen in het gen bekeek. Dit kon geen gewone huismuis zijn’, aldus de onderzoeker in een persverklaring. Genetisch onderzoek op andere huismuizen uit Duitsland wees echter uit dat de bakkersmuis niet de enige was met dit ‘resistentiegen’.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
De Algerijnse muis, Mus spretus. (Bron: Bio3)
Succesvolle kruising
Deze resultaten zijn verrassend, omdat ze laten zien dat de gewone huismuis en de Algerijnse muis zich succesvol hebben gekruist, schrijven Kohn en zijn collega’s op 21 juli in het blad Current Biology. Vaak leidt zo’n kruising tot zwakke en onsuccesvolle nakomelingen. Maar soms wil het toeval dat veranderende levensomstandigheden de hybride nakomelingen een evolutionair voordeel geven ten opzichte van hun ongekruiste verwanten. Dat zou hier wel eens het geval kunnen zijn, menen de onderzoekers. De eerste pesticiden kwamen rond 1950 op de markt en tien jaar later werden de eerste resistente muizen aangetroffen. Dit duidt er volgens Kohn op dat menselijk ingrijpen tegen wil en dank heeft geleid tot weerbarstiger muizen, door te selecteren op gifverdraagzaamheid.
Marieke Buijs
