Bepaalde kalmeringsmiddelen die via het afvalwater in rivieren en oceanen terecht komen, veranderen het gedrag van vissen.
Als hun leefwater is vervuild met restanten van kalmerende medicijnen hebben vissen minder angst, zijn ze minder sociaal en eten ze sneller dan hun soortgenoten. Dat concluderen ecologen van de Zweedse Umeå-universiteit. Volgens de onderzoekers hebben de gedragsveranderingen grote ecologische consequenties.
De ecologen onderzochten hoe baarzen reageren op het medicijn Oxazepam, een kalmeringsmiddel dat bij mensen angstgevoelens en spanning vermindert. Wanneer mensen Oxazepam gebruiken, bevat hun urine restanten van het middel. Deze komen via het afvalwater in de leefgebieden van vissen terecht. Tijdens hun onderzoek lieten de ecologen baarzen in water zwemmen dat een vergelijkbare dosis Oxazepam bevatte als het water rond dichtbevolkte gebieden in Zweden.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
’Normaal gesproken zijn baarzen terughoudend en jagen ze in scholen. De baarzen die in Oxazepam zwommen waren beduidend minder bevreesd’, meldt onderzoekersleider Tomas Brodin in een persverklaring.
De gedrogeerde vissen gedroegen zich ook minder sociaal. Ze verlieten hun school en gingen in hun eentje op zoek naar voedsel. Dat gedrag brengt de nodige risico’s met zich mee, omdat de formatie van scholen vissen beschermt tegen roofdieren. Tot de verrassing van de onderzoekers aten de baarzen ook sneller hun maaltje op. Waarom de onbevreesde vissen sneller aten, is vooralsnog onbekend.
Omdat vissen een belangrijk deel uitmaken van het ecosysteem, kan een verandering in hun eetgedrag volgens de ecologen grote gevolgen met zich meebrengen. Als vissen veel sneller eten, kunnen andere waterbewoners bijvoorbeeld minder gemakkelijk voedsel vinden. Dat kan verhoudingen tussen de soorten verstoren.
Volgens de onderzoekers gaat het om een globaal probleem, omdat op veel plekken medicijnresten in het water terechtkomen. Brodins collega Jerker Fick pleit ervoor deze middelen uit het water te filteren in waterzuiveringsinstallaties. Om alle medicijnrestanten uit het water te filteren, moeten de zuiveringsbedrijven hun systemen aanpassen.