Het lijkt erop dat olifanten de geur van een familielid na een decennium nog herkennen. Afrikaanse olifanten in een Duitse dierentuin flapperden met hun oren en maakten bromgeluiden toen ze de geur van een familielid roken dat ze al jaren niet hadden gezien.
Gedragsbioloog Franziska Hörner en haar collega’s van de Wuppertal-universiteit in Duitsland zagen hun kans schoon toen ze hoorden over een geplande olifantenreünie. Het samenbrengen van twee moeder-dochterparen in twee Duitse dierentuinen was een unieke kans om het geheugen van de olifanten te testen. Een paar was twee jaar gescheiden geweest, het andere paar twaalf jaar.
Hörner verzamelde ontlasting van de bovengenoemde Afrikaanse olifanten (Loxodonta africana) en van Afrikaanse olifanten uit andere Duitse dierentuinen. De poepmonsters van tien tot vijftien kilo reisden door het land in de kleine auto van Hörner.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Positieve emoties
Het team van Hörner presenteerde de poepmonsters aan elk van de vier olifanten, voordat de hereniging met hun familielid plaatsvond. Bij de poepmonsters van niet verwante olifanten, uit dezelfde dierentuin of van elders, besnuffelden de olifanten het monster en liepen daarna weg.
Zo niet bij de poepmonsters afkomstig van de moeder of dochter waar ze binnenkort mee herenigd zouden worden. Hier roken de vrouwtjesolifanten langdurig aan het monster, met diverse reacties tot gevolg, van flapperende oren tot bromgeluiden.
Reacties zoals deze kunnen verband houden met positieve emoties, aldus de onderzoekers. ‘Het was geweldig en erg intens’, zei Hörner. ‘We waren er zeker van dat ze het hadden onthouden en exact wisten wat ze hier roken.’ De steekproef was klein, maar het zou wreed zijn om gelijksoortige tests te doen met olifanten die daarna niet herenigd worden, aldus Hörner. ‘Dat zet misschien iets in gang bij de olifanten.’
Familiegeur
‘Het verbaast mij niet dat olifanten herinneringen van erg ver terug hebben, vooral in een sociale context’, zegt dierencognitiepsycholoog Joshua Plotnik van het Hunter College in New York, die niet bij het onderzoek betrokken was. Olifanten leven in groepen die uit elkaar gaan en na lange tijd weer bij elkaar komen.
Maar Plotnik zegt ook dat het experiment misschien geen echte geheugentest was. Het kan zijn dat ieder lid van een olifantenfamilie eenzelfde geureigenschap heeft die herkenning kan veroorzaken zonder dat er een verband met geheugen bestaat. De olifanten blootstellen aan een scala van andere geuren, zoals die van zichzelf, andere aanwezige en afwezige familie en meer geuren van onbekende olifanten zou meer licht op de reacties van de olifanten kunnen schijnen.
Er hangt dus nog een geurtje aan de conclusie van het onderzoek. Desalniettemin kan het protocol wel handig zijn bij het introduceren van nieuwe olifanten in een bestaande dierentuingroep. Olifanten in dierentuinen kunnen huiverig zijn richting nieuwkomers. ‘Het zou eigenlijk best slim zijn om de geur door het hele verblijf te verspreiden’, zegt Hörner.
Voor de olifanten in dit experiment waren de herenigingen een succes, aldus Hörner. De moeders en dochters begroetten elkaar bijna meteen door elkaar met hun slurf te omarmen.
