Valken nemen kolibries letterlijk onder hun vleugels. Kolibries in Arizona beschermen hun eieren en jongen tegen vraatzuchtige Vlaamse gaaien door zich te nestelen in de nabijheid van een valkennest.
Kolibries vinden een veilige broedplaats in de laaggelegen takken van bomen met in de top een valkennest. Terwijl gaaien behendig hoppen door het bladerdek, op zoek naar kolibrienesten om leeg te roven, zijn zij goed zichtbaar voor hun roofdier; de valk. Deze zweeft hoog in de lucht in horizontale cirkels, azend op zijn prooi in de diepte. Gaaien blijken echter slim genoeg om uit de buurt te blijven van plekken waar valken op de loer liggen. Met als gevolg een soort ‘gaai-loze’ zone onder valkennesten, waarin kolibries zich veilig kunnen voortplanten.
‘Valken voedden zich met Vlaamse gaaien. De eieren van kolibries kosten een roofvogel als de valk simpelweg te veel tijd om te vinden en zijn te klein om hun honger te stillen’, stelt Harold Greeney, de onderzoeksdirecteur van het Yanayacu Biologisch Station in Cosanga, Ecuador. Voor hun onderzoek trokken Greeney en collega’s naar de Chiricahua bergketens in het zuid-oosten van Arizona. Hier brachten zij de posities van valken- en kolibrienesten in kaart en observeerden de vliegroutes van gaaien.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
Drie jaar lang hielden de onderzoekers twaalf valkennesten in de gaten. Het bleek dat gaaien op strooptocht de gebieden onder de nesten liever vermeden. Hierdoor zijn de kolibrienesten binnen deze cilindervormige zone veilig voor roofacties. ‘De zones strekken zich ongeveer honderd meter uit in alle richtingen vanaf een valkennest’, aldus Greeney. Daardoor worden de gaaien gedwongen om hun jachtgebied te verplaatsen naar hoogtes ver boven de nesten.
Brutaal
Zonder valken in de buurt, bleken de gaaien ineens veel brutaler. Sommige valkennesten werden leeggeroofd door witsnuitneusberen, een wasbeerachtige die in bomen klimt. Dit leidde vaak tot een algehele valkenverhuizing. Nadat zij hun territorium hadden verlaten, vielen de kolibrienesten niet meer onder hun bescherming. Steeds vaker brachten de gaaien bezoekjes aan de voormalige gevarenzone en konden op die manier meer kolibriejongen en eieren bemachtigen dan voorheen.
Het fenomeen van een roofdier dat een kleiner en kwetsbaarder dier van een veilig reservaat voorziet is volgens Greeney een unicum in het vogelrijk. Hij denkt echter niet dat de kolibries bewust de keuze maken om in de buurt van valken te nesten. ‘Zij keren gewoon terug naar de locaties waar zij voorheen voortplantingssucces hadden, en dit is toevalligerwijs onder de hoede van een valkennest’.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: