Hebben NASA-onderzoekers ons zand in de ogen gestrooid? Mysterieuze donkere structuren op Mars zijn mogelijk toch geen beekjes met stromend water. In plaats daarvan zouden het zandlawines kunnen zijn, die op het Marsoppervlak door zonlicht in beweging zijn gebracht.
Tijdens warme seizoenen vormen zich donkere structuren op de hellingen van Mars. Ze staan bekend als Recurring Slope Lineae, kortweg RSL’s. Er is geen direct bewijs voor de aanwezigheid van water in deze gebieden. Toch maakten NASA-onderzoekers eind 2015 bekend dat de structuren het resultaat zijn van pekelwater dat langs kraters en heuvels naar beneden stroomt.
‘Deze structuren vormen zich op de warmste momenten op de warmste plekken. Een deel van je hersenen zegt je dus meteen dat het smeltend ijs zou moeten zijn’, zegt Sylvain Piqueux van het NASA Jet Propulsion Lab in Californië. ‘Probleem is echter dat het erg moeilijk is om ijs op Mars te laten smelten.’ Volgens hem is het makkelijker voor ijs om rechtstreeks te veranderen in waterdamp.
Er is meer onderzoek nodig naar het effect van ruimtevaart op het brein
Om veilig te ruimtereizen, moeten we in beeld krijgen hoe een leven zonder aardse zwaartekracht de hersenen beïnvloedt, stelt Elisa Raffaella Ferrè.
Er zijn ook computermodellen die aangeven dat RSL’s bestaan uit water dat uit de atmosfeer is gecondenseerd. De atmosfeer van Mars is echter niet vochtig genoeg om alle zichtbare structuren te verklaren.
Droog proces
Bij gebrek aan een bevredigende vochtige verklaring, richtten wetenschappers van de University of Paris-South zich op een theorie die geen vloeistof vereist. ‘Eerst dachten we dat een volledig droge oorzaak geen seizoensafhankelijke effecten zou voortbrengen’, zegt onderzoeksleider Frédéric Schmidt. ‘We hebben echter een droog proces bedacht dat wel degelijk aan de seizoenen is gerelateerd.’
Volgens de wetenschappers zouden de structuren zandlawines kunnen zijn, vergelijkbaar met wat we op een winderige dag bij onze duinen aantreffen. In plaats van door wind zouden de stromen op Mars door zonlicht en schaduw veroorzaakt zijn.
Dat gebeurt als volgt: wanneer zonlicht op het zand terechtkomt, verwarmt het de bovenste laag, terwijl diepere lagen koel blijven. Dit temperatuurverschil leidt tot een verandering in de druk van kleine gasbellen rond de zanddeeltjes. Hierdoor schuift het gas omhoog, waarbij het zandkorrels verdringt. Die zandkorrels komen dan los en glijden langs de Marshellingen omlaag.
Leven op Mars
Dit effect zou het sterkst moeten zijn wanneer rotsen en grondlagen in de namiddag hun schaduwen werpen. Op dat moment leidt het contrast tussen de afkoelende bovenlaag van het zand en de nog altijd warme lagen net daaronder tot een tweede temperatuurverschil. Daardoor verschuift het gas en zand nog meer.
De RSL’s die we op Mars zien, ontstaan in hellende, rotsige gebieden. Dat komt overeen met de voorspellingen van het computermodel dat uit de nieuwe theorie is voortgekomen. ‘Dit verklaart niet noodzakelijk alle RSL’s, maar ik denk dat ze gelijk hebben dat er een of ander uniek Marsmechanisme aan de gang is’, zegt Alfred McEwen van de University of Arizona. ‘Maar het klopt niet met alle waarnemingen.’ Sommige structuren bevinden zich bijvoorbeeld in schaduwvrije of opmerkelijk koude gebieden.
Als RSL’s zonder vloeistof zijn gevormd, zou dat een klap zijn voor het idee dat ze eventueel leven op Mars begunstigen. Dat geldt voor zowel inheemse organismen als mogelijke toekomstige menselijke ontdekkingsreizigers. ‘We moeten Mars niet zien als een vriendelijke planeet’, zegt Schmidt. ‘De overgang is al erg zwaar, en die wordt nog zwaarder als deze stromen geen vloeibaar water bevatten.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: