Amerikaanse onderzoekers hebben een onverwachte bron van PFAS in rioolwater gevonden: wc-papier. Deze schadelijke stoffen in ons rioolwater komen uiteindelijk weer terecht in het oppervlaktewater, met nadelige effecten voor ecosystemen en de mens.
Wc papier, we gebruiken het allemaal, en spoelen het vervolgens door de wc, het riool in. Maar dit blijkt toch schadelijker dan gedacht. Onderzoekers van de Universiteit van Florida hebben schadelijke PFAS aangetroffen in wc-papier.
De onderzoekers analyseerden rollen wc-papier uit verschillende delen van de wereld: Afrika, West-Europa, Noord-, Zuid- en Midden-Amerika, en troffen daarin zes soorten PFAS aan. Daarnaast vonden ze PFAS in het slib dat overbleef na de zuivering van rioolwater in meerdere Noord-Amerikaanse rioolwaterzuiveringsinstallaties. Ze schatten ook de bijdrage van de PFAS in wc-papier aan de totale hoeveelheid PFAS in rioolwater. In de Verenigde Staten en Canada ging het om 4 procent, maar dit liep op tot 35 procent in Zweden en zelfs 89 procent in Frankrijk. Ze publiceerden hun resultaten in het tijdschrift Environmental Science & Technology Letters.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Handige eigenschappen
PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een verzamelnaam voor duizenden stoffen die door de mens zijn gemaakt en dus niet van nature voorkomen in het milieu. De stoffen zijn vuil-, vet- en waterafstotend, en goed bestand tegen hoge temperaturen. Hierom worden ze toegevoegd aan een flink aantal consumentenproducten, zoals pannen en cosmetica. En ze zitten dus ook, blijkt nu, in wc-papier.
Het was al eerder aangetoond dat PFAS in papieren producten kunnen voorkomen, omdat het wordt gebruikt bij het verpulpen van papier in papiermolens, waarbij de papiervezels losgemaakt worden. Doordat wc-papier vaak gemaakt wordt van gerecycled papier, kunnen de stoffen uiteindelijk terecht komen in wc-papier.
Gevolgen voor mens en dier
Via rioolwater belanden de PFAS uiteindelijk in het oppervlaktewater. Daar verspreiden ze zich makkelijk, en breken ze maar heel traag af. Hierdoor kunnen ze zich ophopen in de natuur. Mensen kunnen vervolgens de PFAS binnenkrijgen via drinkwater. Mogelijke schadelijke effecten van sommige soorten PFAS zijn verminderde werking van het immuunsysteem, vruchtbaarheidsproblemen en een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker.
Ook dieren worden via lozing van rioolwater op het oppervlaktewater blootgesteld aan PFAS, die zich ophopen in hun lichaam. De hoeveelheid PFAS in dieren wordt steeds hoger naarmate je omhoog gaat in de voedselketen. Het is duidelijk dat PFAS ook nadelige gevolgen kunnen hebben voor dieren, maar naar de specifieke effecten wordt nog volop onderzoek gedaan.
Zulk onderzoek wordt onder andere gedaan door promovendi Skylar Xie en Ioanna Gkika in de onderzoeksgroep van ecotoxicoloog Michiel Kraak aan de Universiteit van Amsterdam. Zij zijn het er alledrie over eens dat de resultaten van het Amerikaanse onderzoek vooral bevestigen wat we eigenlijk al wisten: PFAS zijn overal, ook in huishoudelijke producten.
Volgens hen is het vinden van bronnen van PFAS in het milieu belangrijk, maar is het misschien wel belangrijker om onderzoek te doen naar alternatieve materialen die PFAS veilig kunnen vervangen. ‘Bovendien moeten we leren van onze fouten, en nieuwe materialen uitgebreider en op een andere manier testen dan is gedaan met stoffen als PFAS, voordat over tien jaar weer blijkt dat ze toch niet zo’n goed alternatief waren’, voegt Gkika toe.
