Door de bewegingen van de stembanden van slapende vogels te meten, hebben onderzoekers achterhaald hoe de liedjes klinken die de dieren in hun dromen zingen.
Natuurkundigen hebben meegeluisterd met de liedjes die een kleine Argentijnse zangvogel in zijn dromen fluit. Dit werk kan bijdragen aan het debat over hoe vogels dromen.
Begin 2000 raakte natuurkundige Gabriel Mindlin van de Universiteit van Buenos Aires in Argentinië geïnteresseerd in het mechanisme van vogelzang. Hij verwachtte dat het slechts een ‘leuke omweg’ zou zijn in zijn carrière. In plaats daarvan werd hij meegevoerd op een zoektocht naar een antwoord op de vraag: wat gebeurt er in het hoofd van vogels?
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Grote kiskadies
Bij sommige vogels komt de hersenactiviteit in slapende toestand overeen met hun hersenactiviteit wanneer ze wakker zijn en zingen. Dat zorgt ervoor dat de spieren in de strotten en de borstkassen van de vogels net zo bewegen tijdens hun slaap als tijdens het zingen. Dat ontdekte het team van Mindlin in 2018.
Nu leerden de onderzoekers hoe ze die spieractiviteit die tijdens de slaap optreedt, kunnen omzetten in geluid. Ze publiceerden hun resultaten in het wetenschappelijke tijdschrift Chaos.
Voor hun onderzoek ving het team twee wilde grote kiskadies (Pitangus sulphuratus). Met behulp van chirurgisch geïmplanteerde elektroden maten ze de spieractiviteit van de vogels tijdens het zingen en tijdens hun slaap.
De onderzoekers gebruikten deze metingen als input voor een natuurkundig model dat voorspelt hoe kiskadies geluid produceren. Het is vergelijkbaar met modellen die natuurkundigen gebruiken om de geluiden van een blaasinstrument te voorspellen. Met het model kon het team het lied namaken dat gezongen was als een slapende vogel wakker was geweest.
Nachtmerrie
‘Ik schrok echt toen Gabriel mij het synthetische lied van de vogeldroom liet horen’, zegt natuurkundige en medeonderzoeker Ana Amador. ‘Het verbaasde me hoe vergelijkbaar het was met vogelzang. Ik was onder de indruk.’
Het opvallendste lied dat de onderzoekers hoorden, was een duidelijk patroon van trillers – snelle herhalingen van steeds dezelfde toon – die kiskadies gebruiken tijdens territoriumdisputen. Toen de onderzoekers de videoopname bekeken van de slapende vogel die dit lied droomde, zagen ze dat de veren op zijn kop overeind stonden alsof hij in gevecht was met een rivaal. Misschien is hiermee voor het eerst een nachtmerrie van een vogel opgenomen, speculeert Mindlin.
Dromende dieren
Dit idee veronderstelt echter dat de vogels dromen. Het is nog moeilijk om te beoordelen of dat echt het geval is.
Toch draagt deze studie bij aan het groeiende bewijs dat wat wij dromen noemen ook voorkomt bij dieren als vogels – en dat voor dromen geen mensentaal nodig is, zegt filosoof David Peña-Guzmán van de San Francisco-staatsuniversiteit, die niet betrokken was bij het onderzoek. ‘De soort herinneringen in dierlijke dromen zijn meer procedureel dan declaratief. Dat wil zeggen dat ze meer te maken hebben met het uitvoeren van lichamelijke vaardigheden, en minder met taalkundige zaken’, zegt hij.
Liederen
Het uitlezen van de liederen van veel verschillende slapende vogelsoorten kan licht werpen op de vraag waarom ze überhaupt dromen, zegt bioloog Franz Goller van de Universiteit van Utah, die ook niet betrokken was bij het onderzoek. We zouden bijvoorbeeld bij vogels zoals nachtegalen – die honderden verschillende liedjes zingen – kunnen vergelijken wat ze overdag zongen en wat ze die nacht droomden. Dat kan ons helpen begrijpen of ze liedjes dromen om hun zangvaardigheden te verbeteren, zegt Goller.
De onderzoekers willen graag hun vogelrepertoire uitbreiden, vooral met vogels die – in tegenstelling tot de kiskadies – liedjes moeten leren en oefenen. ‘De vraag is waar deze vogels over dromen. Zijn deze dromen complexer of zijn ze nog steeds zo eenvoudig als die van de kiskadie?’, zegt Amador.
