Chinese onderzoekers hebben een resusaap gekloond. De aap is al drie jaar oud en kerngezond. Dat roept de vraag op: kunnen we straks ook mensen klonen?
Na talloze pogingen is het wetenschappers eindelijk gelukt om een resusaap te klonen. De kloon werd op 16 juli 2020 geboren in China, maar geneticus Falong Lu van de Chinese Academie van Wetenschappen in Peking en zijn collega’s onthulde nu pas het bestaan van de kloon. ‘De gekloonde resusaap is nu drie jaar oud geworden’, zegt Lu. ‘Tot dusver zien we nog geen gezondheidsproblemen tijdens onze regelmatige medische testen.’ Zijn onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
De geboorte van deze gekloonde resusaap is een grote mijlpaal in de wereld van het klonen. Het roept dan ook de vraag op: hoelang duurt het voordat we ook mensen kunnen klonen?
Frans de Waal (1948-2024): ‘Zo speciaal zijn wij mensen niet’
Primatoloog Frans de Waal is op 14 maart 2024 overleden. In juni 2019 interviewde New Scientist De Waal. De les die hij meegaf: ‘zo speciaal zijn wi ...
Gekloonde soorten
Klonen is het creëren van een individu dat genetisch identiek is aan een ander individu. Het is eenvoudig om planten te klonen, maar bij de meeste dieren is het veel lastiger. De eerste kloon van een volwassen zoogdier is Dolly het schaap. Zij werd geboren in 1996. Sindsdien proberen onderzoekers veel andere zoogdiersoorten te klonen, met gemengde resultaten.
In een paar gevallen werkt klonen relatief goed. Zo heeft een team in Zuid-Korea tot nu toe meer dan 1500 honden gekloond. Hun succespercentage blijft wel laag. Minder dan vier procent van de gekloonde hondenembryo’s resulteert in een levende geboorte.
Bij veel andere zoogdiersoorten mislukt het klonen helemaal of levert het ongezonde dieren op. Dit geldt bijvoorbeeld voor primaten. Dat is de groep waartoe zowel apen als mensapen, waaronder de mens, behoren.
Epigenetische labels
Het grootste probleem bij klonen heeft te maken met de epigenetica. Naarmate cellen in het lichaam ontwikkelen en specialiseren, worden verschillende epigenetische labels aan het DNA toegevoegd. Die bepalen of bepaalde genen aan of uit staan.
Een kloon ontstaat door het DNA van een individu in een lege eicel te stoppen. Dit DNA bevat echter meestal de verkeerde epigenetishe labels. Dat kan voor problemen zorgen.
Primaten
Primaten zijn bijzonder lastig te klonen. Wetenschappers hebben al verschillende apen gekloond, maar die klonen hadden tot nu toe grote tekortkomingen. Zo noemt men een resusaapje uit 1999 soms de eerste primaatkloon. Dit aapje ontstond door een embryo te splitsen – zoals gebeurt bij de creatie van eeneiige tweelingen. Dat is dus anders dan het klonen van een volwassen individu, zoals bij Dolly het schaap gebeurde.
In 2022 werd een andere resusaapkloon geboren. Deze ontstond uit de cellen van een genetisch gemodificeerde volwassen aap. De kloon stierf echter al snel na de geboorte.
De succesvolste poging tot nu toe was de geboorte van twee java-apen in 2017. De onderzoekers achter dit werk gebruikten een chemische cocktail om de epigenetische labels op het DNA te verwijderen. Ook zij kloonden alleen foetale cellen.
Resusaap
Het team van Lu probeerde dezelfde cocktail toe te passen op resusapen, maar de enige kloon die op deze manier geboren werd, overleefde niet. De onderzoekers concludeerden dat dit deels te maken had met afwijkingen in de gekloonde placenta. Daarom ontwikkelden ze een nieuwe techniek waarbij ze een deel van de gekloonde embryo overbrachten naar een niet-gekloonde placenta. Het resultaat was een resusaapje dat nu al drie jaar gezond leeft.
Toch is ook deze aap geen kopie van een volwassen individu. Het team kloont tot nu toe alleen foetale cellen. Met andere woorden, er bestaat nog steeds geen gezonde kloon van een volwassen primaat.
Gekloonde mensen
Het blijft dus onduidelijk of het mogelijk is om volwassen mensen te klonen. Lu wilde niet speculeren over de vraag of de techniek van zijn team hierbij kan helpen. ‘Het klonen van een mens is volledig onacceptabel. We zullen hier niet over nadenken’, zegt hij.
Bioloog Shoukhrat Mitalipov van de Gezondheid & Wetenschapsuniversiteit in Oregon in de Verenigde Staten werkt ook aan klonen, maar was niet betrokken bij dit onderzoek. Hij zegt dat het onduidelijk is of de techniek van Lu kan helpen bij het creëren van gekloonde mensen. ‘Afgezien van de ethische kwesties is het onbekend of menselijke [gekloonde] embryo’s afwijkingen aan de placenta hebben’, zegt hij.
Het doel van het klonen is om onderzoek te bevorderen, zegt Lu. ‘Resusapen zijn een belangrijk en veelgebruikt laboratoriumdier op het gebied van cognitief en biomedisch onderzoek’, zegt hij.
Het doel van klonen voor Mitalipov is om geschikte stamcellen te maken voor de behandeling van ziektes. ‘We hopen dat artsen ooit afstotingsbestendige, genetisch identieke embryonale stamcellen kunnen gebruiken om zieke zenuw-, spier-, bloed- en andere cellen te vervangen’, zegt hij. ‘Of om eicellen te produceren om onvruchtbaarheid te behandelen’.
