In 2021 is de hoeveelheid koolstofdioxide, methaan en lachgas in de atmosfeer tot recordhoogte toegenomen. Het methaangehalte is zelfs sneller gestegen dan ooit is gemeten.
De hoeveelheid koolstofdioxide, distikstofmonoxide (oftewel lachgas) en methaan in de atmosfeer was eind 2021 groter dan ooit tevoren. De concentraties van deze broeikasgassen zijn bovendien in 2022 door blijven stijgen. Dat concluderen onderzoekers van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), een VN-agentschap dat sinds 2006 jaarlijks een bulletin over broeikasgassen publiceert. Ze maten de atmosferische concentraties van de belangrijkste broeikasgassen op meer dan honderd meetlocaties wereldwijd.
Koolstofdioxide, lachgas en methaan
Koolstofdioxide in de atmosfeer is verantwoordelijk voor ongeveer 66 procent van de opwarming van de aarde sinds 1750. Het gehalte hiervan is in 2021 gemiddeld met 2,5 delen per miljoen toegenomen tot 415,5 delen per miljoen. Atmosferisch lachgas is verantwoordelijk voor ongeveer 7 procent van de aardopwarming. Het gehalte daarvan steeg met 1,3 delen per miljard tot 334,5 delen per miljard. Deze toenames waren iets hoger dan de gemiddelde jaarlijkse stijging in het vorige decennium.
Hoe gevaarlijk zijn supervulkanen?
In het verleden stortten zogeheten supervulkanen de aarde meermaals in een desastreuze ‘vulkanische winter’. Gaat dat opnieuw gebeuren?
Methaan is verantwoordelijk voor ongeveer 16 procent van de aardopwarming. Dit broeikasgas kende de grootste jaarlijkse toename sinds onderzoekers veertig jaar geleden zijn begonnen met het bijhouden van deze gegevens. Tussen 2020 en 2021 steeg het methaangehalte in de atmosfeer met 18 delen per miljard tot 1908 delen per miljard, meer dan tweeënhalf keer het pre-industriële niveau.
Verkeerde kant op
‘De voortdurende toename van de concentraties van de belangrijkste warmtevangende gassen, waaronder de recordstijging van het methaangehalte, toont aan dat we de verkeerde kant op gaan’, zei Petteri Taalas, secretaris-generaal van de WMO, in een persbericht.
Volgens hem moeten onmiddellijk maatregelen worden genomen om de methaanuitstoot te verminderen. Vermindering van de koolstofdioxideuitstoot blijft echter de topprioriteit om de ergste gevolgen van klimaatverandering af te wenden, aldus Taalas.
Oorzaken
De stijging van het koolstofdioxidegehalte is voornamelijk het gevolg van de voortdurende verbranding van fossiele brandstoffen en de cementproductie. De toename van lachgas komt vooral door het gebruik van mest, de verbranding van fossiele brandstoffen en diverse industriële processen.
De stijging van de methaanconcentratie, die in 2007 is begonnen, is moeilijker te verklaren. De grootste door de mens gecreëerde bronnen van methaan zijn veeteelt, olie- en gaswinning en rottend afval op stortplaatsen. 60 procent van het methaan in de atmosfeer is afkomstig van dergelijke antropogene bronnen. Maar er zijn ook belangrijke natuurlijke bronnen van methaan, zoals moerasgebieden en andere soorten wetlands. Deze bronnen overlappen elkaar vaak – denk aan een veehouderij in de buurt van een moerasgebied. Samen met een gebrek aan gegevens maakt dat het moeilijk om de oorzaak van de stijging precies te bepalen.
Volgens de WMO wijst de verhouding tussen verschillende vormen van koolstof in atmosferisch methaan op een biologische bron. Computermodellen die aangeven hoe methaan zich door de atmosfeer verspreidt, suggereren dat tropische wetlands de schuldige zijn. De toename van de uitstoot is dan mogelijk het gevolg van hogere temperaturen en veranderende neerslagpatronen. Volgens de WMO blijft de precieze rol van deze factoren echter onzeker. De auteurs van het rapport schrijven dat er meer modellen en zorgvuldige monitoring nodig zijn om het methaanmysterie definitief op te lossen.
