Amsterdam (NL) – Overal ter wereld gaan planten uiterst economisch om met grondstoffen en energie. Internationale onderzoekers, waaronder enkele Nederlanders, ontdekten dat planten alles weten over investeren en terugverdienen.


Wie dacht dat economie alleen maar over geld gaat, heeft het mis. Het grote internationale onderzoeksteam Global Plant Trait Network ontdekte dat ook planten over de hele wereld aan strenge economische wetten gehoorzamen. De grote druk van de evolutie leerde planten alles over investeren en terugverdienen, concluderen de onderzoekers in Nature. Hun bevindingen van een grootschalig plantenonderzoek zijn belangrijk voor het opstellen van klimaatmodellen waarin de aardse vegetatie een grote rol speelt.
Het team bekeek bladgroei eens van een economische kant. Sommige planten investeren slechts korte tijd in hun bladeren, maar verdienen hun inzet snel weer terug. Zo groeit de berk in ons land op open plekken waar veel licht is. Hij vormt snel dunne, weinig beschermende bladeren die veel licht opvangen. Tegen de tijd dat de berk in de schaduw van hogere bomen terechtkomt, heeft hij zich vaak alweer voortgeplant. Andere planten maken juist langdurige investeringen door veel energie te steken in dikke bladeren met anti-vraatstoffen erin. Ze gaan daardoor langer mee en verdienen hun inzet uiteindelijk terug. Beuken investeren bijvoorbeeld veel energie in het maken van looistoffen die hun bladeren beschermen tegen insectenvraat.

Blijven hangen?
De onderzoekers verzamelden planten van vijfentwintighonderd soorten (één procent van alle plantensoorten) uit 219 families op 175 plekken in de wereld. Hun verzameling is tien keer zo groot als in de meeste voorgaande studies en is afkomstig van alle begroeide continenten met alle typen vegetatie. Ze onderzochten de relaties tussen allerlei gegevens van de planten (zoals biomassa, fotosynthesecapaciteit, stikstofgehalte en levensduur) en van hun omgeving (zoals hoeveelheid regenval, temperatuur en bodemeigenschappen).
Alle hogere plantensoorten uit alle klimaatzones blijken veel verstand te hebben van economie. Veel bladeren gaan maar één seizoen mee, maar er zijn er ook die al na een maand afsterven of die juist 24 jaar blijven hangen. Hoe langer de bladeren leven, hoe langer ze de plant van energie voorzien. De productie van een duurzaam blad vergt echter wel meer energie.
Tot het internationale team behoren ook Nederlandse onderzoekers van de Vrije Universiteit (VU), Wageningen Universiteit en de Universiteit Utrecht. Ecoloog dr Hans Cornelissen van de VU onderzocht vooral planten uit koude gebieden boven de poolcirkel en Engeland. “De grootste variatie in bladeconomie vind je niet tussen klimaatsgebieden maar erbinnen”, zegt hij. “Factoren als bodemvruchtbaarheid en bodemverstoring spelen daarbij een rol. Die bepalen of je als plant duurzaam investeert of juist een korte-termijn-strategie volgt.”

Ernst van Eijk