Drie spoorzoekers hebben van vierhonderd afbeeldingen van pootafdrukken, die duizenden jaren geleden in rotsen zijn gekerfd in Namibië, bepaald van welke dieren ze waren. Ze ontdekten dat het ging om sporen van meer dan veertig diersoorten.
Jager-verzamelaars hebben in de steentijd zo’n vierhonderd pootafdrukken van dieren in de rotsen gekerfd in Namibië. Professionele spoorzoekers hebben nu vastgesteld om welke diersoorten het gaat. Bij de meeste pootafdrukken konden ze ook achterhalen welk geslacht het dier had, van welke poot de afdruk was, en of het dier volwassen was of niet.
In het Twyfelfontein-gebied in het noordwesten van Namibië is een groot aantal rotskervingen gevonden. Op deze misschien wel 5.000 jaar oude inkervingen zijn voornamelijk voetafdrukken van dieren of mensen te zien. Daarom vroeg archeoloog Andreas Pastoors, van de Universiteit van Erlangen-Nuremberg in Duitsland, drie spoorzoekers uit Namibië om zijn team te helpen deze afdrukken te bestuderen. De drie spoorzoekers (Tsamgao Ciqae, /Ui Kxunta en Thui Thao) werken normaal voor commerciële jagers.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
Determinatie
Het drietal ontdekte dat de ingekerfde diersporen bij meer dan veertig soorten horen, variërend van neushoorns en giraffen tot aardvarkens en stekelvarkens. Ongeveer zestig van de vierhonderd sporen zijn van vogels, zoals de secretarisvogel en de Afrikaanse maraboe. De resultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift PLOS ONE.
Het grootste deel van de afgebeelde diersoorten komt nog steeds voor in het gebied. Sommige diersoorten, waaronder blauwe gnoes, buffels, bosbokken en groene meerkatten, leven echter alleen in gebieden met meer water, honderden kilometers verderop. Volgens Pastoors is er geen bewijs van klimaatverandering in het gebied. Daarom denkt hij dat de makers van de rotskervingen gereisd moeten hebben naar de plek waar deze dieren leefden.
Naast pootafdrukken van dieren, zijn er ook menselijke voetafdrukken gevonden op dezelfde vindplaats. Van deze ongeveer honderd ingekerfde menselijke voetafdrukken konden de spoorzoekers het geslacht bepalen en of de afdrukken van volwassenen of kinderen waren. Verreweg de meeste voetafdrukken bleken van kinderen, slechts 15 van de 106 afdrukken waren van volwassenen en drie waren onduidelijk.
Geen bewijs
Het is onmogelijk om te controleren of de determinaties van de spoorzoekers ook echt overeenkomen met wat de kunstenaars wilden afbeelden. Maar volgens Pastoors zijn pootafdrukken van dieren voor ervaren spoorzoekers net zo verschillend en herkenbaar als het dier zelf. De spoorzoekers weten net zo zeker dat een pootafdruk afkomstig is van een leeuw als dat wij weten dat een beeldje een leeuw voorstelt. ‘De spoorzoekers werken altijd samen en maken een gezamenlijke beslissing’, zegt Pastoors.
Volgens het team zijn er verschillende mogelijke verklaringen voor waarom de jager-verzamelaars deze inkervingen van sporen maakten, bijvoorbeeld voor onderwijs. Maar er is geen duidelijk bewijs dat één van de ideeën ondersteunt. ‘We kunnen niet achterhalen waarom de afbeeldingen zijn gemaakt, want er zijn geen aanwijzingen’, zegt Pastoors.
Op meerdere plekken in de wereld zijn vergelijkbare gekerfde pootafdrukken gevonden, zegt Pastoors. Hij heeft dezelfde spoorzoekers eerder ook gevraagd om te helpen bij het analyseren van bewaard gebleven menselijke voetafdrukken op de bodem van grotten in Europa.
